31 Δεκεμβρίου

Τώρα περιέργως είμαι ήρεμος και δεν φαίνεται καν να είναι μόνο η κούραση. Σήμερα το πρωί όμως, πριν έρθει η δεύτερη επιστολή σου, ήμουν σαν μέσα σε δίνη. Χωρίς προφανή αιτία, σίγουρα. Είναι ακριβώς αυτό, το ότι γράφει κανείς, νιώθει προς στιγμήν κοντά στον άλλον, νομίζει ότι πιάνεται και κρατιέται κι ωστόσο ψηλαφεί τον αέρα μόνο και γι’ αυτό κατά καιρούς μέλλει να γκρεμίζεται.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 31 Δεκεμβρίου 1912

30 Δεκεμβρίου

Θα είσαι την Πρωτοχρονιά στο γραφείο; Να μου γράψεις σε παρακαλώ στο σπίτι. Κι εγώ στο σπίτι θα σου γράψω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 30 Δεκεμβρίου 1912

29 Δεκεμβρίου

Αγαπητή αξιότιμη δεσποσύνη!

Ευχαριστώ πολύ εσάς και τους γονείς σας για την φιλική πρόσκληση. Φυσικά θα έρθω και μάλιστα πολύ ευχαρίστως. Αλλά επίσης φυσικά (- Θα πρέπει κι εσείς, όταν μπω στο δωμάτιο, να μου δείξετε με ένα ιδιαίτερα φιλικό ύφος ότι κι εσείς το βρίσκετε φυσικό και δεν θα μου κρατήσετε κακία γι’ αυτό, αλλιώς θα τρέξω αμέσως μετά την είσοδό μου να βγω πάλι απ’ το δωμάτιο -) αλλά επίσης φυσικά θα έρθω μετά το δείπνο.

Υμέτερος αφοσιωμένος εγκαρδίως

Φ. Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Λίζε Βελτς, 29 Δεκεμβρίου 1913

28 Δεκεμβρίου

Οι ημέρες με την Φ. ήταν κακές, (εκτός από την πρώτη ημέρα, που δεν είχαμε μιλήσει ακόμη για το κύριο ζήτημα) και το τελευταίο πρωί έκλαψα πιο πολύ απ’ ό,τι όλα τα χρόνια μετά την παιδική μου ηλικία. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Όττλα Κάφκα, 28 Δεκεμβρίου 1917

27 Δεκεμβρίου

Η δύναμή μου δεν επαρκεί για καμία πρόταση πλέον. Ναι, μακάρι να επρόκειτο για λέξεις, να αρκούσε να προσθέσει μία λέξη ο άλλος και να μπορούσε να γυρίσει απ’ την άλλη με ήσυχη την συνείδηση ότι γέμισε αυτή την λέξη εξ ολοκλήρου με τον εαυτό του. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 27 Δεκεμβρίου 1910

26 Δεκεμβρίου

Πάλι άσχημα κοιμήθηκα, ήδη η 3η νύχτα. Έτσι τις 4 ημέρες αργίας, στις οποίες ήλπιζα να γράψω πράγματα που θα με βοηθούσαν όλο τον χρόνο τις πέρασα σε μια κατάσταση που χρήζει βοηθείας. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 26 Δεκεμβρίου 1911

25 Δεκεμβρίου

Επιτέλους, επιτέλους, εξαίσιο ταχυδρομείο, αρχή των ημερών αργίας των Χριστουγέννων, δύο επιστολές, μία κάρτα, μία φωτογραφία, λουλούδια. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 25 Δεκεμβρίου 1912

24 Δεκεμβρίου

Ο Λαίβυ, που σχεδόν κάθε βράδυ τον έχω να με περιμένει ½ ώρα, μου είπε εχθές: Εδώ και μερικές ημέρες κοιτάζω ενώ περιμένω πάντοτε ψηλά στο παράθυρό σας. Στην αρχή βλέπω εκεί φως, όταν ως συνήθως έχω έρθει πριν από την καθορισμένη ώρα, τότε υποθέτω λοιπόν ότι εργάζεστε ακόμη. Ύστερα σβήνει, στο διπλανό δωμάτιο έχει φως, άρα δειπνείτε· ύστερα ανάβει πάλι το φως στο δωμάτιό σας, άρα πλένετε τα δόντια σας· ύστερα σβήνει, άρα είστε ήδη στη σκάλα, αλλά ύστερα ανάβει πάλι – 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 24 Δεκεμβρίου 1911

23 Δεκεμβρίου

Το ακατάλυτο είναι ένα· κάθε μεμονωμένος άνθρωπος αυτό είναι και συγχρόνως αυτό είναι κοινό σε όλους, εξ ου η ανεπανάληπτη αδιαχώριστη σύνδεση των ανθρώπων. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 23 Δεκεμβρίου 1917

22 Δεκεμβρίου

Σήμερα δεν τολμώ καν να μου απευθύνω κατηγορίες. Ξεφωνημένες σ’ αυτή την κενή ημέρα θα είχαν έναν αηδιαστικό αντίλαλο.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 22 Δεκεμβρίου 1910

21 Δεκεμβρίου

Μαξ μου

Είμαι τόσο άσχημα που πιστεύω ότι θα μπορέσω να τα βγάλω πέρα μόνο αν για μία εβδομάδα ή για όσο θα είναι απαραίτητο δεν μιλήσω σε κανέναν. Από το ότι εσύ δεν θα προσπαθήσεις με κανέναν τρόπο να μου απαντήσεις σε αυτή την κάρτα, θα δω ότι με συμπαθείς.

Δικός σου Φραντς

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 21 Δεκεμβρίου 1907

20 Δεκεμβρίου

Με τι να δικαιολογήσω το ότι σήμερα δεν έχω γράψει τίποτα ακόμη; Με τίποτα.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 20 Δεκεμβρίου 1910

19 Δεκεμβρίου

Η αρχή κάθε νουβέλας αρχικά γελοία. Φαίνεται να μην υπάρχει ελπίδα να μπορέσει αυτός ο νέος ανολοκλήρωτος ακόμη απανταχού ευαίσθητος οργανισμός να κρατηθεί στην ολοκληρωμένη οργάνωση του κόσμου, η οποία όπως κάθε ολοκληρωμένη οργάνωση πασχίζει να αποκλειστεί. Βέβαια ξεχνά εδώ κανείς ότι η νουβέλα, εφόσον είναι δικαιολογημένη, φέρει εντός της την ολοκληρωμένη οργάνωσή της, έστω και αν δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη εντελώς.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 19 Δεκεμβρίου 1914

18 Δεκεμβρίου

Προς το παρόν, πολυαγαπημένη, δεν σου στέλνω καμία φωτογραφία. Η επόμενη θα είναι η καλή φωτογραφία, για την οποία σου έγραψα, χωρίς βέβαια να την έχω παραγγείλει ακόμη, διότι είναι λίγο πολύπλοκο να πηγαίνω στον φωτογράφο, αλλά τις επόμενες ημέρες θα το κάνω. Από τον τελευταίο καιρό δεν έχω καμία φωτογραφία, ομαδικές φωτογραφίες δεν έχω τουλάχιστον στην κατοχή μου, και οι ομάδες, στις οποίες έχω ζήσει, δεν μου έδιναν καμία μεγάλη χαρά (οι κοπέλες με τις κοπέλες ζούνε καλύτερα και πιο ζεστά απ’ ό,τι οι άνδρες με τους άνδρες) και τις άλλες φωτογραφίες δεν θέλω προς το παρόν να τις στείλω, γιατί φοβάμαι ότι σε όλες, άθελά μου και αδίκως, δείχνω λίγο παράξενος.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 18 Δεκεμβρίου 1912

17 Δεκεμβρίου

Είχα οκτώ ολόκληρες ημέρες άδεια. Το γραφείο άρχισα μόλις εχθές το βράδυ να το φοβάμαι,  άρχισα όμως να το φοβάμαι τόσο, που πολύ θα ήθελα να κρυφτώ κάτω απ’ το τραπέζι.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 17 Δεκεμβρίου 1910

16 Δεκεμβρίου

Πολύ θα ήθελα να εξηγήσω το συναίσθημα της ευτυχίας που νιώθω μέσα μου από καιρό σε καιρό όπως ακριβώς τώρα.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 16 Δεκεμβρίου 1910

15 Δεκεμβρίου

Εδώ δεν παίρνονται αποφάσεις, αλλά η δύναμη για να παρθούν αποφάσεις μόνο εδώ μπορεί να δοκιμαστεί.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο,  15 Δεκεμβρίου 1917

14 Δεκεμβρίου

Είναι ένας ελεύθερος και εξασφαλισμένος πολίτης της γης, διότι είναι πιασμένος από μία αλυσίδα, που είναι αρκετά μακριά, για να του δίνει το ελεύθερο σε όλους τους επίγειους χώρους, και όμως μόνο τόσο μακριά, που τίποτα δεν μπορεί να τον πετάξει πέρα απ’ τα σύνορα της γης. Συγχρόνως όμως είναι και ένας ελεύθερος και εξασφαλισμένος πολίτης του ουρανού, διότι είναι πιασμένος και από μία παρομοίως υπολογισμένη ουράνια αλυσίδα. Αν θέλει λοιπόν να πάει στην γη, τον πνίγει το περιλαίμιο του ουρανού, αν θέλει ν’ ανέβει στον ουρανό, εκείνο της γης. Και παρ’ όλ’ αυτά έχει όλες τις δυνατότητες και το νιώθει∙ ναι, αρνείται μάλιστα να καταλογίσει το όλο πράγμα σε ένα σφάλμα κατά το πρώτο δέσιμο. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο,  14 Δεκεμβρίου 1917

13 Δεκεμβρίου

Ξέχασα να προσθέσω και αργότερα σκοπίμως το παρέλειψα ότι τα καλύτερα που έχω γράψει έχουν την αιτία τους σε αυτή την ικανότητα να μπορώ να πεθάνω ικανοποιημένος.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο,  13 Δεκεμβρίου 1914

12 Δεκεμβρίου

Πόσο πολύ υποτιμάς την λαχτάρα μου, να μαθαίνω τα πάντα για σένα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ,  12 Δεκεμβρίου 1912

11 Δεκεμβρίου

Στην αίθουσα Τόυνμπη διάβασα την αρχή του Μίχαελ Κώλχάας. Παντελής αποτυχία. Κακή επιλογή, κακή ανάγνωση, τελικά πλατσούριζα χωρίς νόημα στο κείμενο.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο,  11 Δεκεμβρίου 1913

10 Δεκεμβρίου

Αγαπητέ Μαξ, μία παρεξήγηση: καμία νύχτα αϋπνίας λόγω των ποντικιών εκτός από την πρώτη άγρια νύχτα. Εν γένει δεν κοιμάμαι πολύ καλά, αλλά κατά μέσο όρο τουλάχιστον όσο καλά τις καλύτερες εποχές ύπνου στην Πράγα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ,  10 Δεκεμβρίου 1917

9 Δεκεμβρίου

Γνωρίζετε την νουβέλα του «Μονάχος»; Μια φορά πριν από χρόνια με είχε καθηλώσει.

Φραντς Κάφκα, διαφημιστική κάρτα (του εβδομαδιαίου περιοδικού «Η δράση» με πορτραίτο του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ) στην Φελίτσε Μπάουερ, 9 Δεκεμβρίου 1912

8 Δεκεμβρίου

Δευτέρα αργία στον βοτανικό κήπο, στο εστιατόριο, στην γκαλερί. Πόνος και χαρά, ενοχή και αθωότητα σαν δυο άλυτα σταυρωμένα χέρια μεταξύ τους, θα ’πρεπε να τα κόψει ο άλλος περνώντας σάρκα αίμα και κόκαλα.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 8 Δεκεμβρίου 1919

7 Δεκεμβρίου

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς μία διαρκή εμπιστοσύνη σε κάτι ακατάλυτο μέσα του, αν και τόσο το ακατάλυτο όσο και η εμπιστοσύνη μπορούν να παραμένουν διαρκώς κρυμμένα γι’ αυτόν. Μία από τις δυνατότητες έκφρασης αυτού του να παραμένουν κρυμμένα είναι η πίστη σε έναν προσωπικό θεό.

 Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 7 Δεκεμβρίου 1917

6 Δεκεμβρίου

Το κακό είναι ο έναστρος ουρανός του καλού. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 6 Δεκεμβρίου 1917

5 Δεκεμβρίου

Πώς εξοργίζομαι με την μητέρα μου! Αρκεί ν’ αρχίσω να μιλάω μαζί της, κι αμέσως εξεγείρομαι, βάζω τις φωνές σχεδόν.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 5 Δεκεμβρίου 1913

4 Δεκεμβρίου

Αυτές οι τελευταίες νύχτες ήταν επίσης ήρεμες, τουλάχιστον δεν υπήρχαν καθόλου ξεκάθαρα δείγματα των ποντικιών. Τον ύπνο δεν τον ωφελεί βέβαια, όταν αναλαμβάνεις ο ίδιος ένα μέρος της δουλειάς της γάτας, όταν αφουγκράζεσαι ανακαθισμένος ή γερμένος πάνω απ’ το κρεβάτι με τεντωμένα τα αυτιά και κατακόκκινα τα μάτια, αλλά έτσι ήταν μόνο την πρώτη νύχτα, είναι ήδη καλύτερα. Θυμάμαι τις ιδιαίτερες παγίδες, για τις οποίες μου έχεις πει συχνά, αλλά αυτές δεν μπορώ να τις έχω τώρα, και στην πραγματικότητα δεν τις θέλω. Οι παγίδες βέβαια τα δελεάζουν και εξολοθρεύουν μόνο τα ποντίκια που σκοτώνουν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ,  4 Δεκεμβρίου 1917

3 Δεκεμβρίου

Πριν με πάρει ο ύπνος ένιωθα το βάρος των γροθιών στα ελαφρά χέρια πάνω στην κοιλιά μου.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 3 Δεκεμβρίου 1911

2 Δεκεμβρίου

Γράφω επιστολές στο δωμάτιο των γονιών μου. Οι μορφές της ήττας είναι αδιανόητες. - Τελευταία η φαντασίωση ότι ως μικρό παιδί νικήθηκα από τον π. και τώρα από φιλοδοξία δεν μπορώ να εγκαταλείψω τον χώρο του αγώνα όλα αυτά τα χρόνια, αν και πάντοτε νικιέμαι πάλι. - Πάντοτε η Μ., ή όχι η Μ. αλλά μία αρχή, ένα φως μες στο σκοτάδι.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 2 Δεκεμβρίου 1921

1 Δεκεμβρίου

Η Μ. έπειτα από τέσσερις επισκέψεις έφυγε, φεύγει αύριο. 4 κάπως ήρεμες ημέρες μέσα στις ταραγμένες. Ένας μεγάλος δρόμος από εδώ, που δεν είμαι θλιμμένος για την αναχώρησή της, δεν είμαι πραγματικά θλιμμένος, μέχρι εκεί, που λόγω της αναχώρησής της είμαι ατελείωτα θλιμμένος. Βέβαια: η θλίψη δεν είναι το χειρότερο

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 1 Δεκεμβρίου 1921

30 Νοεμβρίου

Δεν μπορώ πλέον να συνεχίσω να γράφω. Είμαι στο οριστικό όριο, μπροστά στο οποίο ίσως θα κάθομαι πάλι για χρόνια, για να αρχίσω ύστερα ίσως πάλι μία νέα ιστορία που θα μείνει πάλι ανολοκλήρωτη. Αυτός ο προορισμός με κυνηγάει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 30 Νοεμβρίου 1914

29 Νοεμβρίου

Απ’ όλα όσα έχω γράψει ισχύουν μόνο τα βιβλία: Κρίση, Θερμαστής, Μεταμόρφωση, Σωφρονιστική Αποικία, Αγροτικός γιατρός και το διήγημα Καλλιτέχνης της πείνας. (Τα ένα δυο αντίτυπα της "Παρατήρησης" μπορούν να μείνουν, δεν θέλω να βάζω κανέναν στον κόπο της πολτοποίησης, αλλά δεν πρέπει να τυπωθεί τίποτα απ’ αυτά εκ νέου. Όταν λέω ότι ισχύουν εκείνα τα 5 βιβλία και το διήγημα, δεν εννοώ ότι έχω την επιθυμία να τυπωθούν εκ νέου και να παραδοθούν στους μελλοντικούς χρόνους, αντιθέτως, αν χαθούν εντελώς, αυτό θα ικανοποιήσει την πραγματική επιθυμία μου. Μόνο που, αφού ήδη υπάρχουν, δεν εμποδίζω κανέναν να τα κρατήσει, αν έχει την διάθεση γι’ αυτό.

Αντιθέτως όλα, όσα υπάρχουν κατά τα άλλα στα γραπτά μου (δημοσιευμένα σε περιοδικά, χειρόγραφα ή επιστολές) ανεξαιρέτως στον βαθμό που είναι εφικτό αυτό ή που μπορούν να αποκτηθούν μέσω παράκλησης των παραληπτών τους (τους περισσότερους παραλήπτες τους γνωρίζεις βέβαια, πρόκειται κυρίως για την κυρία Φελίτσε Μπ, την κυρία Γιούλιε Βόρυτσεκ, πριν από τον γάμο της, και την κυρία Μίλενα Πόλλακ, μην ξεχάσεις ιδιαίτερα ένα δυο τετράδια που έχει η κυρία Πόλλακ) -όλα αυτά ανεξαιρέτως θα προτιμούσα αδιάβαστα (βέβαια δεν απαγορεύω σ’ εσένα να τα κοιτάξεις, θα προτιμούσα ωστόσο να μην το κάνεις, εν πάση περιπτώσει κανένας άλλος δεν πρέπει να τα κοιτάξει) όλα αυτά ανεξαιρέτως να καούν, και σε παρακαλώ να το κάνεις αυτό όσο το δυνατόν πιο σύντομα

Φραντς

Φραντς Κάφκα, ανεπίδοτη επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 29 Νοεμβρίου 1922

28 Νοεμβρίου

3 ημέρες τίποτα δεν έγραψα. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 28 Νοεμβρίου 1911

27 Νοεμβρίου

Η σταθερότητα, όμως, που μου προκαλεί και το ελάχιστο γράψιμο είναι αναμφίβολη και θαυμάσια. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 27 Νοεμβρίου 1913

26 Νοεμβρίου

Απόγευμα. Να σκύβεις το γεμάτο αηδία και μίσος κεφάλι στο στήθος. Σίγουρα, αλλά πώς, όταν κάποιος σε πνίγει απ’ τον λαιμό;

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 26 Νοεμβρίου 1917

25 Νοεμβρίου

Αγαπητέ κύριε Χάας! Δέχομαι φυσικά την πρόσκληση της Ένωσης Χέρντερ, θα είναι μάλιστα μεγάλη χαρά μου να διαβάσω. Θα διαβάσω την ιστορία από την «Αρκαδία», δεν διαρκεί ούτε 1/2 ώρα. Τι κοινό θα υπάρχει εκεί; Ποιος άλλος θα διαβάσει; Πόσο θα διαρκέσει το όλο; Αρκεί ένα καθημερινό κοστούμι; (Άσκοπη ερώτηση, η τελευταία, δεν έχω άλλο.) Στις άλλες ερωτήσεις όμως απαντήστε μου παρακαλώ.

Με τους πλέον εγκάρδιους χαιρετισμούς

Δρ. Φ. Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Βίλλυ Χάας, 25 Νοεμβρίου 1912

24 Νοεμβρίου

Παλιά δεν καταλάβαινα γιατί δεν έπαιρνα απάντηση στην ερώτησή μου, σήμερα δεν καταλαβαίνω πώς μπορούσα να πιστεύω ότι μπορούσα να ρωτάω. Αλλά δεν το πίστευα βέβαια, ρωτούσα μόνο. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 24 Νοεμβρίου 1917

23 Νοεμβρίου

Πολυαγαπημένη, Θεέ μου, πόσο σ’ αγαπώ! Είναι πολύ αργά την νύχτα, έχω αφήσει στην άκρη την μικρή μου ιστορία, που βέβαια ήδη δυο βράδια δεν την έχω δουλέψει καθόλου και που μέσα στην σιωπή αρχίζει ν’ αναπτύσσεται και να γίνεται μια πιο μεγάλη ιστορία. Να σου την δώσω να την διαβάσεις, πώς να το κάνω αυτό; Ακόμη κι αν ήταν έτοιμη; Έτσι όπως είναι γραμμένη δεν διαβάζεται κι ακόμη κι αν αυτό δεν ήταν εμπόδιο, διότι σίγουρα μέχρι τώρα δεν σε έχω κακομάθει με ωραίο γραφικό χαρακτήρα, κι έτσι δεν θέλω να σου στείλω να διαβάσεις τίποτα. Να σου διαβάζω θέλω. Ναι, αυτό θα ήτανε ωραίο, να σου διαβάζω αυτή την ιστορία και συγχρόνως να είμ’ αναγκασμένος να σου κρατώ το χέρι, διότι η ιστορία είναι λίγο τρομαχτική. Λέγεται «Μεταμόρφωση», θα σου προκαλούσε πολύ φόβο κι ίσως να ευχαριστούσες για ολόκληρη την ιστορία, διότι φόβος είναι βέβαια αυτό που με τις επιστολές μου είμ’ αναγκασμένος δυστυχώς καθημερινά να σου προκαλώ. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 23 Νοεμβρίου 1912

22 Νοεμβρίου

Αγαπητέ Ρόμπερτ, πότε θα με δείτε επιτέλους χωρίς φτιασίδια έτσι όπως είμαι, αδύναμος είμαι ξαπλωμένος εδώ στον καναπέ. Πάνω στην πιο ψηλή κορφή του τρούλου της ρώσικης εκκλησίας απέναντί μου, σκαρφαλώνουν, δουλεύουν και τραγουδούν σιδεράδες με αέρα και βροχή, εγώ τους θαυμάζω απ’ το ανοιχτό παράθυρο σαν προϊστορικούς γίγαντες∙ αν εγώ είμαι ένας σύγχρονος άνθρωπος, τι άλλο μπορεί να είναι αυτοί παρά προϊστορικοί γίγαντες. Καμία άλλη αιτία για το ότι δεν γράφω παρά αυτή ή όντως μία ακόμη: αδυναμία να σας πείσω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Ρόμπερτ Κλόπστοκ, 22 Νοεμβρίου 1922

21 Νοεμβρίου

Κακό είναι αυτό που περισπά.

Το κακό έχει γνώση του καλού, αλλά το καλό του κακού όχι.

Αυτεπίγνωση έχει μόνο το κακό.

Ένα μέσο του κακού είναι ο διάλογος.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 21 Νοεμβρίου 1917

20 Νοεμβρίου

Το ερώτημά σου, αγαπητέ πατέρα, αν εδώ «έχω κάποιο μέλλον για αργότερα» είναι πολύ ακανθώδες. Πιθανότητα να κερδίζω χρήματα τώρα δεν υπάρχει ούτε στο ελάχιστο για μένα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στους γονείς του, 20 Νοεμβρίου 1923

19 Νοεμβρίου

Αξιότιμε εκδοτικέ οίκε,

πλείστες ευχαριστίες για την καρτ ποστάλ σας της 29ης Οκτ. και τον κατάλογο του εκδοτικού οίκου. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν γίνεται. Ο κατάλογος περιέχει πολλά δελεαστικά και αυτά είναι ως επί το πλείστον ακριβά. Τι θα είναι «ανάλογη επιλογή» δεν γνωρίζω. Σας παρακαλώ ως εκ τούτου να μου πείτε για πόσα χρυσά μάρκα σκοπεύατε αρχικά να μου στείλετε βιβλία. Κατόπιν θα επιλέξω αμέσως. Μετά τιμής

Φ Κάφκα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον εκδοτικό οίκο του Κουρτ Βολφφ, 19 Νοεμβρίου 1923

18 Νοεμβρίου

Ο θάμνος με τ' αγκάθια είναι το παλιό που κλείνει τον δρόμο. Πρέπει να πιάσει φωτιά, αν θέλεις να προχωρήσεις.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 18 Νοεμβρίου 1917

17 Νοεμβρίου

Στην δική μου την περίπτωση μπορεί κανείς να σκεφθεί 3 κύκλους, έναν εσωτερικό Α, ύστερα τον Β, ύστερα τον Γ. Ο πυρήνας Α εξηγεί στον Β γιατί αυτός ο άνθρωπος πρέπει να βασανίζεται και να δυσπιστεί στον εαυτό του, γιατί πρέπει να παραιτείται (δεν είναι παραίτηση, αυτό θα ήταν πολύ βαρύ, είναι μόνο ένα πρέπει να παραιτείται) γιατί δεν επιτρέπεται να ζει. (Δεν ήταν π.χ. ο Διογένης υπό αυτή την έννοια βαριά άρρωστος; Ποιος από εμάς δεν θα ήταν ευτυχής υπό το επιτέλους μια φορά πάνω του αστραφτερό βλέμμα του Αλέξανδρου; Ο Διογένης όμως τον παρακάλεσε απεγνωσμένα, να μην του κρύβει τον ήλιο, εκείνον τον τρομερό, ελληνικό, απαράλλαχτα καυτό ήλιο που σε τρελαίνει. Εκείνο το βαρέλι ήταν γεμάτο φαντάσματα.) Στον Γ, τον άνθρωπο που πράττει δεν εξηγείται τίποτα πια, εκείνον τον διατάζει απλώς ο Β. Ο Γ πράττει υπό αυστηρότατη πίεση, ιδρώνοντας από φόβο (υπάρχει τέτοιος ιδρώτας απ’ τον φόβο που σε πιάνει στο μέτωπο, στο μάγουλο, στον κρόταφο, στο τριχωτό της κεφαλής, εν ολίγοις γύρω γύρω σ’ ολόκληρο το κρανίο; Με τον Γ έτσι είναι). Ο Γ πράττει λοιπόν περισσότερο από φόβο, παρά από κατανόηση, εμπιστεύεται, πιστεύει ότι ο Α εξηγεί τα πάντα στον Β και ότι ο Β τα έχει κατανοήσει όλα και τα έχει μεταφέρει σωστά. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 17 Νοεμβρίου 1920

16 Νοεμβρίου

Πολυαγαπημένε Μαξ, δεν ξέρω αν έχεις ήδη την χθεσινή μου επιστολή, λοιπόν για κάθε περίπτωση: Η περιγραφή του κυρίως θέματος σ' εκείνη είναι σήμερα ήδη εσφαλμένη και τα πάντα διορθώθηκαν ασύλληπτα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 16 Νοεμβρίου 1912

15 Νοεμβρίου

Όλα τα απογεύματα είμαι τώρα στους δρόμους και λούζομαι στο εβραϊκό μίσος. «Ψωριάρικη ράτσα» άκουσα τώρα μια φορά να λένε τους Εβραίους. Δεν είναι αυτονόητο να φεύγει ο άλλος από εκεί, όπου τον μισούνε τόσο πολύ (ο σιωνισμός ή το εθνικό αίσθημα δεν είναι καθόλου απαραίτητα γι' αυτό); Ο ηρωισμός που έγκειται ωστόσο στο να παραμένει είναι εκείνος των κατσαρίδων, που ούτε από το μπάνιο δεν εξολοθρεύονται.

Πριν λίγο κοίταξα απ' το παράθυρο: έφιππη αστυνομία, χωροφυλακή έτοιμη για επίθεση με ξιφολόγχες, πλήθος που φωνάζει και διασκορπίζεται κι εδώ επάνω στο παράθυρο η αποκρουστική ντροπή, να ζεις διαρκώς υπό προστασία.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 15 Νοεμβρίου 1920

*Ημέρες αντισημιτικών εκτρόπων στην Πράγα κυρίως κατά γερμανόφωνων Εβραίων. 

Ο χαρακτηρισμός «Ψωριάρικη ράτσα» είναι στα Τσεχικά στο κείμενο,  «Prašivá plemeno».

**Για τις κατσαρίδες που αναφέρει εδώ ο Φραντς Κάφκα χρησιμοποιεί την λέξη «Schaben», η οποία ουδεμία σχέση έχει με την λέξη «Ungeziefer» που χρησιμοποιεί στην «Μεταμόρφωση».

14 Νοεμβρίου

Αξιότιμε κύριε Βαλέντα,

την Δευτέρα αναλαμβάνω υπηρεσία, και πιστεύω ότι θα έρθω. Εάν ωστόσο συνεχίσει να είναι τόσο ωραίος ο καιρός όπως σήμερα και εχθές και εάν μου έρθει η διάθεση να μείνω εδώ 3 ημέρες ακόμη, έχετε, αγαπητέ κύριε Βαλέντα, την καλοσύνη να με συγχωρήσετε, θα αναλάβω υπηρεσία από την Πέμπτη.

Με εγκάρδιες ευχαριστίες και χαιρετισμούς

Δικός σας Δρ. Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Γίντριχ Βαλέντα, Τμηματάρχη στο Ίδρυμα Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων , 14 Νοεμβρίου 1919

13 Νοεμβρίου

Τα πάω όταν είμαι μόνος μου με τον εαυτό μου υποφερτά, όταν είμαι με τους άλλους είμαι πολύ θλιμμένος. Αλλά θα τα δεις όλα. Έλα λοιπόν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Όττλα Κάφκα, 13 Νοεμβρίου 1919

12 Νοεμβρίου

Εσύ είσαι η άσκηση. Κανένας μαθητής απ' άκρη σ' άκρη. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 12 Νοεμβρίου 1917

11 Νοεμβρίου

Τα πακέτα 7 και 8 έφθασαν και φυλάσσονται στο κελάρι για τα ιδιαιτέρως εκλεκτά πράγματα, δηλ. μεταξύ των παραθύρων. Μέχρι τώρα δεν έχει χαθεί τίποτε, αυτό δίνει και λίγες ελπίδες για επιστολές με χρήματα. Προς στιγμήν δεν υπάρχει ανάγκη, έχω δανειστεί λίγα χρήματα από έναν γνωστό, αλλά καλό θα ήταν βέβαια ν' αρχίσετε να στέλνετε. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στους γονείς του 11 Νοεμβρίου 1923

10 Νοεμβρίου

Το αποφασιστικό δεν το έχω γράψει μέχρι τώρα, ρέω ακόμη σε δύο βραχίονες. Η δουλειά που περιμένει είναι τεράστια. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 10 Νοεμβρίου 1917

9 Νοεμβρίου

Ξεχάστε γρήγορα το φάντασμα, που είμαι εγώ, και ζήστε εσείς χαρούμενα και ήρεμα όπως παλιά.

Φραντς Κάφκα, ανεπίδοτη επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 9 Νοεμβρίου 1912

8 Νοεμβρίου

Όταν ο δόκτωρ κατά την ανάγνωση του συμβολαίου έφθασε σε ένα χωρίο, το οποίο αφορούσε την πιθανή μέλλουσα σύζυγό μου και τα πιθανά παιδιά μου, παρατήρησα απέναντί μου ένα τραπέζι με δυο μεγάλες και μία μικρότερη καρέκλα γύρω του. Με τη σκέψη ότι εγώ ουδέποτε θα είμαι σε θέση να καταλάβω εκείνες ή 3 οποιεσδήποτε άλλες καρέκλες με το άτομό μου, τη γυναίκα μου και το παιδί μου, μ’ έπιασε μια λαχτάρα για ’κείνη την ευτυχία, ευθύς εξ αρχής τόσο απεγνωσμένη, που από ’κείνη την ερεθισμένη ενεργητικότητα έθεσα στον δόκτορα τη μία και μοναδική ερώτηση που μου είχε μείνει κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ανάγνωσης, η οποία αποκάλυψε αμέσως ότι είχα παρανοήσει πλήρως ένα κάπως μεγάλο μέρος του συμβολαίου που μου είχε μόλις διαβάσει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 8 Νοεμβρίου 1911

7 Νοεμβρίου

Αυτό είναι το θέμα, όταν τον σκίζει τον άλλον ένα ξίφος στην ψυχή: να έχει βλέμμα ήρεμο, να μη χάνει αίμα, το ψύχος του ξίφους να το υποδέχεται με το ψύχος της πέτρας. Από τη λαβωματιά, μετά τη λαβωματιά να γίνεται άτρωτος.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 7 Νοεμβρίου 1917

6 Νοεμβρίου

Από πού κι ως πού η ξαφνική αισιοδοξία; Να έμενε έστω! Να μπορούσα να μπαίνω και να βγαίνω έτσι απ' όλες τις πόρτες ως ένας κάπως ευθυτενής άνθρωπος. Μόνο που δεν ξέρω αν το θέλω αυτό.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 6 Νοεμβρίου 1913

5 Νοεμβρίου

Θέλω να γράφω μ' ένα διαρκές τρέμουλο στο μέτωπο. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 5 Νοεμβρίου 1911

4 Νοεμβρίου

Τελευταία η αναχώρηση των Εβραίων στον κρατικό σταθμό. Οι 2 άνδρες που κουβαλούσαν ένα σακί. Ο πατέρας που φορτώνει τα υπάρχοντά του στα πολλά παιδιά του μέχρι και στο πιο μικρό, για ν' ανέβει πιο γρήγορα στην αποβάθρα. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 4 Νοεμβρίου 1915

3 Νοεμβρίου

Η τέταρτη ημέρα από τον Αύγουστο που δεν έγραψα τίποτα εντελώς. Οι επιστολές φταίνε. Θα προσπαθήσω να μη γράφω καθόλου ή να γράφω μόνο πολύ σύντομες επιστολές. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 3 Νοεμβρίου 1914

2 Νοεμβρίου

Σήμερα το πρωί για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό πάλι η χαρά της φαντασίωσης ενός μαχαιριού που στρίβεται στην καρδιά μου.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 2 Νοεμβρίου 1911

1 Νοεμβρίου

Αγαπητή δεσποσύνη Φελίτσε!
Μπορείτε τουλάχιστον γι' αυτή την φορά να μην μου κρατήσετε κακία γι' αυτή την προσφώνηση, γιατί αν εγώ, όπως το έχετε ήδη ζητήσει μερικές φορές, πρέπει να γράψω για τον τρόπο της ζωής μου, πρέπει όντως πιθανότατα να γράψω μερικά ακανθώδη πράγματα για μένα, που έναντι μίας «αξιότιμης δεσποσύνης» δεν θα τα ξεστόμιζα καν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 1 Νοεμβρίου 1912

31 Οκτωβρίου

Δεν καταλαβαίνω προς το παρόν κι εγώ πώς υποτίθεται ότι λειτουργεί ηρεμιστικά για τα νεύρα συγκεκριμένα το Μπόντενμπαχ. Μία μικρή ξένη επαρχιώτικη πολίχνη μες στο όψιμο φθινόπωρο, και να ζεις μόνος εκεί, χωρίς δουλειά και γνωστούς, να εξαρτάσαι από φευγαλέες επισκέψεις από την Πράγα και τελικά να αναγκάζεσαι πάλι να γυρίσεις στο Βερολίνο - υποθέτοντας ότι αυτό ήταν η αιτία για όλα τα βάσανά σου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 31 Οκτωβρίου 1923

30 Οκτωβρίου

Αυτή η λαχτάρα, που την έχω σχεδόν πάντα, όταν αισθάνομαι κάποια στιγμή το στομάχι μου υγιές, να κατεβάζω παραστάσεις τρομερών τολμημάτων με φαγητά. Ιδιαίτερα έξω από αλλαντοπωλεία ικανοποιώ αυτή την λαχτάρα. Βλέπω ένα λουκάνικο, που ένα χαρτάκι το περιγράφει ως ένα παλιό σκληρό σπιτικό λουκάνικο, το δαγκώνω στην φανταρία μου με δυο μασέλες και καταπίνω γρήγορα, ρυθμικά και ανελέητα σαν μηχανή.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 30 Οκτωβρίου 1911

29 Οκτωβρίου

Κατά καιρούς θα ήμουν ευτυχής να συνευρεθώ μαζί σας, σήμερα όμως πρέπει να παραδεχθώ ότι ποτέ ως τώρα δεν με βοήθησε μία συζήτηση για κάποια αποσαφήνιση, παρά μου προκάλεσε σύγχυση το πολύ πολύ. Και η σύγχυση δεν μου λείπει, όπως σίγουρα θα φαντάζεστε.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Γκρέτε Μπλοχ, 29 Οκτωβρίου 1913

28 Οκτωβρίου

Σε ένα σημείο αναγκάστηκα να σταματήσω την ανάγνωση και να πάω να καθίσω στον καναπέ και να κλάψω γοερά. Έχω χρόνια να κλάψω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 28 Οκτωβρίου 1916

27 Οκτωβρίου

Ακριβώς έτσι δεν είναι Μίλενα. Γνωρίζεις αυτόν που τώρα σου γράφει από το Μεράν. Μετά ήμασταν ένα, τότε δεν γινόταν πια λόγος για το να γνωριστούμε και μετά διασπαστήκαμε πάλι. Γι' αυτό θα ήθελα να πω μερικά ακόμα, αλλά δεν μου βγαίνουν απ' τον λάρυγγα που με πνίγει.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 27 Οκτωβρίου 1920

26 Οκτωβρίου

Η ανάγνωση είναι επομένως την Παρασκευή, την 10η Νοεμβρίου στις 8 η ώρα, την ακριβή ώρα της άφιξής μου στο Μόναχο θα σου την γράψω αύριο, γράψε μου, σε παρακαλώ, επίσης πότε θα φθάσεις εσύ και πού θα μείνεις. Η ανάγνωση έχει καθοριστεί τώρα οριστικά, αλλά υπάρχει ακόμα ένα πολύ μικρό προβληματάκι (ανεξαρτήτως εμού), αλλά ίσως υφίσταται μόνο για τα δικά μου τα υπεραγχώδη τα μάτια και δεν θα μεγαλώσει να γίνει πρόβλημα. Το ότι εσύ τώρα παρακολουθείς τακτικά έναν κύκλο διαλέξεων, μου φαίνεται πραγματικά υπερβολικό. Και μάλιστα διαλέξεις για τον Στρίντμπεργκ! Εμείς είμαστε δικοί του σύγχρονοι και απόγονοι. Μόνο τα μάτια να κλείσουμε και το ίδιο μας το αίμα δίνει διαλέξεις για τον Στρίντμπεργκ. Παρ' όλ' αυτά, γράφε μου πού και πού μια λέξη για τις διαλέξεις, αν πράγματι πας.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 26 Οκτωβρίου 1916

25 Οκτωβρίου

Γράψατε τελευταία ότι ο Όττομαρ Στάρκε θα σχεδιάσει μια σελίδα τίτλου για την Μεταμόρφωση. Τώρα μ' έχει πιάσει ένας μικρός, βέβαια απ' όσο γνωρίζω τον καλλιτέχνη από τον «Ναπολέοντα», πιθανότατα πολύ περιττός τρόμος. Γιατί μου πέρασε από τον νου, αφού όντως ο Στάρκε εικονογραφεί, ότι  μπορεί να ήθελε να σχεδιάσει κάπως το ίδιο το έντομο. Αυτό όχι, αυτό παρακαλώ, όχι! Δεν θέλω να περιορίσω το πεδίο της δικής του δικαιοδοσίας, αλλά απλώς να παρακαλέσω λόγω της καλύτερης φυσικά εκ μέρους μου γνώσης της ιστορίας. Το ίδιο το έντομο δεν μπορούμε να το σχεδιάσουμε. Δεν μπορούμε όμως ούτε καν μακρόθεν να το δείξουμε. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Γκ. Χ. Μάγιερ στον εκδοτικό οίκο Κουρτ Βολφφ, 25 Οκτωβρίου 1915

24 Οκτωβρίου

Έχετε 'γειά και μην θυμώνετε για την καθημερινή υπογραφή των συστημένων.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 24 Οκτωβρίου 1912

23 Οκτωβρίου

Αξιότιμη δεσποσύνη!

Ακόμα και αν όλοι οι τρεις διευθυντές μου ήταν στημένοι γύρω απ' το γραφείο μου και με κοιτούσαν μες στην πένα, εγώ πρέπει να σας απαντήσω αμέσως, γιατί η επιστολή σας μου ήρθε ουρανοκατέβατη, σαν από τα σύννεφα, που μάταια τα κοίταζε εκεί ψηλά τρεις εβδομάδες ο άλλος.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 23 Οκτωβρίου 1912

22 Οκτωβρίου

Τώρα είναι ήδη σχεδόν σίγουρο ότι θα πάω. Ο βήχας και η δύσπνοια με αναγκάζουν να το κάνω. Θα μείνω σίγουρα και στην Βιέννη και θα δούμε ο ένας τον άλλον.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 22 Οκτωβρίου 1920

21 Οκτωβρίου

Τυχαία μαθαίνω από τρίτους ότι η «Μεταμόρφωση» και η «Κρίση» δημοσιεύτηκαν σε ουγγρική μετάφραση το 1922 στην εφημερίδα Szebadság του Κάσαου και η «Αδελφοκτονία» στο πασχαλινό φύλλο του 1922 της «Kassai Naplo» επίσης στο Κάσαου. Ο μεταφραστής είναι ο Ούγγρος συγγραφέας Σάντορ Μάραϊ που ζει στο Βερολίνο. Σας ήταν γνωστό αυτό; Εν πάση περιπτώσει σας παρακαλώ στο εξής να κρατήσετε το δικαίωμα της μετάφρασης στα Ουγγρικά για έναν καλό γνωστό μου Ούγγρο λογοτέχνη, τον Ρόμπερτ Κλόπστοκ, ο οποίος σίγουρα θα μεταφράσει έξοχα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδοτικό οίκο Κουρτ Βολφφ, 21 Οκτωβρίου 1922

20 Οκτωβρίου

Πολύ θα ήθελα να γράφω παραμύθια (γιατί μισώ τόσο πολύ αυτή την λέξη;), που θα μπορούσαν να αρέσουνε στην Β. και που εκείνη να τα κρατάει την ώρα του φαγητού κάτω από το τραπέζι, να τα διαβάζει στα διαλείμματα και να κοκκινίζει τρομερά, όταν καταλαβαίνει ότι ο γιατρός του σανατορίου στέκεται ήδη λιγάκι πίσω της και την παρατηρεί.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 20 Οκτωβρίου 1913

19 Οκτωβρίου

Επαναλαμβάνω από την χθεσινή κάρτα μου ότι έχω λάβει τις 100 Κ από την κυρία Γκρος, με τις σημερινές 50 Κ υποφέρω τώρα μάλιστα από υπεραφθονία χρημάτων και το ζυγίζω σοβαρά μήπως θα 'πρεπε να πάω μια φορά στον κινηματογράφο. Προς το παρόν όμως θα περιοριστώ στην διατροφή και θα σας πω στ' αυτί ότι π.χ. σήμερα έφαγα περιστέρι για μεσημεριανό. Η τροφή μου είναι εν πάση περιπτώσει πολύ καλύτερη απ' ό,τι στο σανατόριο της κυρίας Γκρος, η οποία κατά τα άλλα ήταν πολύ καλή μαζί μου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στους γονείς του, 19 Οκτωβρίου 1923

18 Οκτωβρίου

Φόβος για την νύχτα. Φόβος για την μη νύχτα.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 18 Οκτωβρίου 1917

17 Οκτωβρίου

Τίποτα δεν ολοκληρώνω, επειδή δεν έχω καθόλου χρόνο και μέσα μου πιέζομαι τόσο πολύ.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 17 Οκτωβρίου 1911

16 Οκτωβρίου

Πολυαγαπημένη Όττλα, φρόντισε σε παρακαλώ, να μου σταλούν χρήματα, εγώ δεν είχα πολλά μαζί μου, η μητέρα τότε δεν είχε καθόλου, δεν μπορούσε να μου δώσει εκ των προτέρων για τον Οκτώβριο, κι εγώ δεν ήξερα πόσο καιρό θα μείνω, αλλά εκείνη μου υποσχέθηκε ότι από την 1η Οκτωβρίου θα μου στέλνει σε κάθε επιστολή κάποια μικρά ποσά. Έχω λοιπόν παρακαλέσει επανειλημμένως γι' αυτό, αλλά δεν έρχεται τίποτα, σήμερα είναι η 16η κι εγώ γι' αυτόν τον μήνα έχω λάβει συνολικά μόλις 70 Κ˙ μήπως δεν ήρθαν τα χρήματα από το Ίδρυμα ή μήπως κάποια επιστολή με χρήματα όντως χάθηκε; Ή μήπως θέλουν μ' αυτόν τον τρόπο να με εκπαιδεύσουν να κερδίζω χρήματα, αλλά τότε δεν θα 'πρεπε να χάνουν τόσο πολύ χρόνο. Εχθές π.χ. μεταφορείς επίπλων μετέφεραν απ' το δωμάτιό μου ένα τεράστιο πιάνο του προηγούμενου ενοικιαστή. Εάν υπήρχε μία σχολή μεταφορέων επίπλων, όπου από κάθε άνθρωπο μπορούν να φτιάχνουν έναν μεταφορέα επίπλων, εγώ με πάθος θα γραφόμουν, προς το παρόν δεν την έχω βρει τη σχολή αυτή. - Το βούτυρο φτάνει σωστά, σήμερα και το μεγάλο πακέτο μέσω του Κλόπστοκ. Όμως χρειαζόμαστε κι άλλα πράγματα. Έτσι, φοβάμαι ότι με περιμένει ένα μεγάλο έξοδο, η αγορά μιας λάμπας πετρελαίου. Στο δωμάτιό μου υπάρχει μόνο ένα φως γκαζιού που δεν μου αρκεί και μία πάρα πολύ μικρή λάμπα πετρελαίου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Όττλα Κάφκα, 16 Οκτωβρίου 1923

15 Οκτωβρίου

Όλα τα ημερολόγια, πριν από μία εβδομάδα περίπου, τα έδωσα στην Μ. Λίγο πιο ελεύθερος; Όχι.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 15 Οκτωβρίου 1921

14 Οκτωβρίου

Αγαπητή αξιότιμη κυρία!

Σήμερα το βράδυ συμπτωματικά και χωρίς πραγματική άδεια - δεν θα μου κρατήσετε κακία για αυτό - διάβασα σε μία επιστολή προς τους γονείς σας την παρατήρηση, ότι η δεσποσύνη Μπάουερ διατηρεί με μένα ζωηρή αλληλογραφία. Επειδή αυτό είναι μόνο υπό κάποια συγκεκριμένη προϋπόθεση σωστό, από την άλλη όμως θα ανταποκρινόταν πολύ στην δική μου επιθυμία, σας παρακαλώ, αγαπητή αξιότιμη κυρία, να μου γράψετε γι' αυτή την παρατήρησή σας μια δυο διαφωτιστικές λεξούλες, πράγμα που δεν θα ήταν βέβαια δύσκολο, αφού εσείς διατηρείτε με τη δεσποσύνη μία αδιαμφισβήτητα επιστολική σχέση.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Σοφί Φρήντμανν, 14 Οκτωβρίου 1912

13 Οκτωβρίου

Αγαπητέ Μαξ, η αλήθεια είναι ότι πάντοτε απορούσα, που εσύ αυτή την κουβέντα: «ευτυχισμένος μέσα στην δυστυχία» την κουβαλάς μέσα σου για μένα και για άλλους, και μάλιστα όχι ως διαπίστωση ή ως λύπηση ή ως  προειδοποίηση στην χειρότερη περίπτωση, παρά ως κατηγορία. Δεν ξέρεις τι σημαίνει αυτό; Με αυτή την υστεροβουλία, η οποία φυσικά περιέχει συγχρόνως και αυτή: «δυστυχισμένος μέσα στην ευτυχία», δόθηκε πιθανότατα το σημάδι στον Κάιν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 13 Οκτωβρίου 1917

12 Οκτωβρίου

Για το ταξίδι των Χριστουγέννων θα μιλήσουμε τότε, δεν θέλω να κρυβόμαστε από κανέναν, δεν φοβάμαι κανέναν, μόνο τους γονείς μου, αλλά αυτούς τρομερά. Το να κάθομαι μαζί σου στο τραπέζι των γονιών μου (τώρα φυσικά, αργότερα μπορεί να είναι πολύ απλό) με βασανίζει βαθύτατα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 12 Οκτωβρίου 1916

11 Οκτωβρίου

Αγαπημένε μου Μαξ, την «Επίσκεψη» την διάβασα πρώτα στον δρόμο για το γραφείο το Σάββατο, και έτσι όπως την διάβασα με περιέργεια και βιασύνη, πολλά μου φάνηκαν κάπως παραβρασμένα, κατά σημεία μάλιστα καμένα. Όταν όμως την διάβασα εχθές το βράδυ ακόμα μία φορά κι ακόμα μία, ήταν απόλαυση πώς η ουσία του πράγματος μέσα στον θόρυβο αυτών των πολλών σημείων είχε μια σχέση ήρεμη και σωστή.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 11 Οκτωβρίου 1909

10 Οκτωβρίου

Όσον αφορά το Μόναχο, για να προετοιμαστώ εγκαίρως: Πότε υποτίθεται ότι θα φθάσεις εκεί; Σε ποιο ξενοδοχείο θα μείνεις; Πότε θα πρέπει να επιστρέψεις; Θα ήθελα, αν γίνεται, να διαβάσω την ιστορία που δεν την γνωρίζεις ακόμα. «Στην σωφρονιστική αποικία», έτσι λέγεται.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στην Φελίτσε Μπάουερ, 10 Οκτωβρίου 1916

9 Οκτωβρίου

Αν φθάσω το 40ο έτος στην ζωή μου, τότε πιθανότατα θα παντρευτώ μία μεγάλη κοπέλα με πεταχτά, κάπως απογυμνωμένα από το πάνω χείλι πάνω δόντια.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 9 Οκτωβρίου 1911

8 Οκτωβρίου

Σκοπός μου ήταν όπως βλέπω τώρα να γράψω ένα μυθιστόρημα τύπου Ντίκενς, εμπλουτισμένο απλώς με τα πιο έντονα φώτα που θα είχα πάρει από την εποχή και τα πιο θαμπά που θα είχα ξεσηκώσει από μένα τον ίδιο.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 8 Οκτωβρίου 1917

7 Οκτωβρίου

Έχω πάρει μία εβδομάδα άδεια, για να προχωρήσω το μυθιστόρημα. Μέχρι σήμερα - σήμερα είναι Τετάρτη νύχτα, την Δευτέρα η άδειά μου τελειώνει - έχω αποτύχει. Έχω γράψει λίγο και αδύναμα. Βέβαια ήδη την προηγούμενη εβδομάδα ήμουν σε κατάπτωση˙ ότι όμως θα ήταν τόσο άσχημα δεν μπορούσα να το προβλέψω. Να επιτρέπουν αυτές οι 3 ημέρες το συμπέρασμα ότι δεν είμαι άξιος να ζήσω χωρίς το γραφείο;

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 7 Οκτωβρίου 1914

6 Οκτωβρίου

Διάφορες μορφές νευρικότητας. Πιστεύω ότι ο θόρυβος δεν μπορεί να με ενοχλήσει πια. Βέβαια τώρα δεν εργάζομαι. Βέβαια όσο πιο βαθιά σκάβει κανείς το λάκκο του, τόσο πιο ήσυχα είναι, όσο λιγότερο φοβητσιάρης είναι κανείς, τόσο πιο ήσυχα είναι.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 6 Οκτωβρίου 1915

5 Οκτωβρίου

Για πρώτη φορά εδώ και μερικές ημέρες πάλι ανησυχία ακόμα και γι' αυτό το γράψιμο.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 5 Οκτωβρίου 1911

4 Οκτωβρίου

Αγαπητέ Μαξ ξέρεις ότι έχω μια θέση εργασίας έχει αρχίσει λοιπόν μια καινούργια χρονιά και τα πάθη μου, δεδομένου ότι μέχρι τώρα πήγαιναν με τα πόδια, πηγαίνουν τώρα αναλόγως με τα χέρια.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 4 Οκτωβρίου 1907

3 Οκτωβρίου

Είμαι καλύτερα απ' ό,τι φοβόμουν μες στον πρώτο μεγάλο τρόμο μου, αλλά οι κίνδυνοι παραμένουν και αυξάνονται...

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Ρόμπερτ Κλόπστοκ, 3 Οκτωβρίου 1921

2 Οκτωβρίου

Η ανάγνωση, αν γενικά γίνει, θα είναι την Παρασκευή, στις 10 Νοεμβρίου, το Σάββατο θα το είχαμε για μας. Αποφάσισε!

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 2 Οκτωβρίου 1916

1 Οκτωβρίου

Η αφιέρωση ολόκληρου του βιβλίου «Στον πατέρα μου» παρακαλώ να μην ξεχαστεί.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδοτικό οίκο Κουρτ Βολφφ, 1 Οκτωβρίου 1918

30 Σεπτεμβρίου

Αναφέρεις στην ευχετήρια επιστολή την πιθανότητα ενός ταξιδιού στην Πράγα. Το λες σοβαρά και βλέπεις όντως την πιθανότητα αυτή; Πάντως εγώ πρέπει και εδώ να ομολογήσω πάλι, μην με παρεξηγήσεις, καλύτερα να σε είχα, ας πούμε στο Μπόντενμπαχ, παρά εδώ, αλλά, κι αυτό είναι σωστό, καλύτερα εδώ παρά πουθενά. Πώς το εννοούσες;

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 30 Σεπτεμβρίου 1916

29 Σεπτεμβρίου

Πολυαγαπημένε μου Μαξ, μα πού είσαι; Ήθελα να σε περιμένω κοιμώμενος στον καναπέ, αλλά ούτε ο ύπνος με πήρε, ούτε εσύ ήρθες. Τώρα πρέπει να πάω στο σπίτι πια, αλλά αύριο το πρωί θέλω επιτέλους να σε δω. Θα είμαι μέχρι τις 12 στο γραφείο και δεν θέλω να πω ότι πρέπει να με επισκεφτείς ή να με πάρεις από εκεί, αλλά τουλάχιστον τότε θα σε έβλεπα πιο νωρίς κι ίσως μπορείς να κανονίσεις έτσι τους δρόμους σου. Εν πάση περιπτώσει όμως θα έρθω εγώ σε σένα μετά τις 12. Αν μπορούσες να είσαι σπίτι σου - θα σε έβγαζα τότε περίπατο στον ήλιο μας. - Η δεσποσύνη Μπάουερ σου στέλνει τους χαιρετισμούς της κι εγώ ευχαρίστως της δανείζω το δικό μου στόμα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 29 Σεπτεμβρίου 1912

28 Σεπετμβρίου

Σήμερα ήμουν στην Μαλτσεζίνε, όπου είχε εκείνη την περιπέτεια ο Γκαίτε, την οποία θα ήξερες, αν είχες διαβάσει το «Ταξίδι στην Ιταλία», κάτι που πρέπει να κάνεις σύντομα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στην Όττλα Κάφκα, 28 Σεπτεμβρίου 1913

27 Σεπτεμβρίου

Αγαπητέ Μαξ, ευχαριστώ για την επιστολή και την προσοχή. Τα Εβραϊκά σου δεν είναι άσχημα, στην αρχή υπάρχουνε κάποια λάθη˙ όταν όμως ξεκινάει μετά το πράγμα, γίνονται άψογα. Εγώ δεν μελετώ καθόλου, προσπαθώ μόνο να διατηρήσω ό,τι κατέχω, δεν ήθελα και κάτι διαφορετικό, την ημέρα όλη είμαι στον κήπο. Την παρατήρησή σου για το μυθιστόρημα την αντέγραψα για τον Δρα Β., για να του δώσω λίγη (όχι εντελώς καθαρή) χαρά. Την κρίση σου την εκτιμά πολύ.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 27 Σεπτεμβρίου 1918

26 Σεπτεμβρίου

Γιατί να αναλάβεις εσύ να γράψεις την ετήσια έκθεση, μία εργασία, την οποία σίγουρα θα μπορούσε να κάνει κάποιος άλλος και η οποία αποτελεί μία εξαιρετικά άσκοπη επιπρόσθετη επιβάρυνση για σένα, έστω και αν η έκθεση είναι μόνο μία σελίδα; (Σε αυτή την τελευταία ερώτηση υπάρχει και ιδιοτέλεια, γιατί εκείνη η σελίδα θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί καλύτερα για μένα.)

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 26 Σεπτεμβρίου 1916

25 Σεπτεμβρίου

Με τη βία συγκρατήθηκα να μη γράψω. Στριφογύριζα στο κρεβάτι. Το αίμα ν’ ανεβαίνει στο κεφάλι και άχρηστα να περνάει. Τι βλαβερά! – Εχθές στου Μπάουμ διάβασα, στους Μπάουμ, τις αδελφές μου, την Μάρτα, την κυρία Δρος Μπλοχ με τους 2 γιους της (έναν αριστούχο εθελοντή). Κατά το τέλος πέρασε το χέρι μου ακυβέρνητο κι ειλικρινές απ’ το πρόσωπό μου. Το αναμφίβολο της ιστορίας επιβεβαιώθηκε.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 25 Σεπτεμβρίου 1912

24 Σεπτεμβρίου

Τώρα μένω, τουλάχιστον όσο έχει ήλιο, σε μια ελεεινή ξύλινη παράγκα στην λίμνη με έναν μακρύ ξύλινο βατήρα που βγαίνει στην λίμνη, τον οποίο όμως μέχρι τώρα έχω χρησιμοποιήσει μόνο για να ξαπλώνω. Η όλη εγκατάσταση έχει τα καλά της κι εγώ κυλιέμαι εκεί, αφού είμαι εντελώς μόνος μου, αργά αργά και αδιάντροπα. Εγκάρδιους χαιρετισμούς σε όλους.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Όσκαρ Μπάουμ, 24 Σεπτεμβρίου 1913

23 Σεπτεμβρίου

Μόνο έτσι μπορεί να γράφει κανείς, μόνο με τέτοια συνοχή, με τέτοιο ολοκληρωτικό άνοιγμα του σώματος και της ψυχής.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 23 Σεπτεμβρίου 1912

22 Σεπτεμβρίου

Ήταν ένα πρωί Κυριακής την ωραιότατη άνοιξη. Ο Γκέοργκ Μπέντεμανν, ένας νεαρός έμπορος, καθότανε στο ιδιαίτερο δωμάτιό του στον πρώτον όροφο κάποιου απ' τα χαμηλά, λυόμενα σπίτια που τραβούσανε κατά μήκος του ποταμού σε μια μακρά σειρά, διαφέροντας σχεδόν μόνο στο ύψος και το χρώμα. Είχε μόλις τελειώσει μία επιστολή σ' έναν φίλο της νιότης του που βρισκότανε στο εξωτερικό, την έκλεισε με παιγνιώδη αργοπορία κι ύστερα έβλεπε, με τον αγκώνα στηριγμένο στο γραφείο, απ' το παράθυρο τον ποταμό, τη γέφυρα και τα υψώματα στην άλλη όχθη με το λιγοστό της πράσινο.

Φραντς Κάφκα, Η Κρίση, 22 Σεπτεμβρίου 1912

21 Σεπτεμβρίου

Σε λεπτομέρειες έχει άδικο, άδικο στην υπεράσπιση του υποτιθέμενου ή και πραγματικού δίκιου της, εν συνόλω όμως είναι μια αθώα που έχει καταδικαστεί σε βασανιστήρια˙ εγώ έχω κάνει το άδικο, εξ αιτίας του οποίου βασανίζεται εκείνη και χειρίζομαι επιπλέον το όργανο των βασανιστηρίων.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 21 Σεπτεμβρίου 1917

20 Σεπτεμβρίου

Για την ελαφρώς πιθανή περίπτωση που δεν θα μπορούσατε πλέον να με θυμηθείτε και στο ελάχιστο, να σας συστηθώ άλλη μια φορά: Ονομάζομαι Φραντς Κάφκα και είμαι ο άνθρωπος, ο οποίος σας χαιρέτησε για πρώτη φορά το βράδυ στην οικία του Διευθυντή Μπροντ στην Πράγα, ύστερα σας έδινε πάνω απ' το τραπέζι την μία μετά την άλλη φωτογραφίες από ένα ταξίδι στην Θάλεια και ο οποίος τελικά μ' αυτό το χέρι, με το οποίο τώρα χτυπά τα πλήκτρα, κράτησε το δικό σας χέρι, με το οποίο επιβεβαιώσατε την υπόσχεση ότι του χρόνου θέλετε να κάνετε μαζί του ένα ταξίδι στην Παλαιστίνη.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 20 Σεπτεμβρίου 1912

19 Σεπτεμβρίου

Στην ειρήνη δεν πας μπροστά, στον πόλεμο αιμορραγείς και πεθαίνεις.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 19 Σεπτεμβρίου 1917

18 Σεπτεμβρίου

κάθομαι κάτω απ' τη στέγη της βεράντας, μπροστά μου πάει ν' αρχίσει να βρέχει, τα πόδια μου τα προφυλάσσω, έχοντάς τα μακριά απ' το κρύο πλίνθινο πάτωμα σ' έναν πήχη του τραπεζιού και μόνο τα χέρια μου τα έχω εκτεθειμένα, ενώ γράφω. Και γράφω ότι είμαι πολύ ευτυχισμένος και ότι θα χαιρόμουν, αν ήσουν εδώ, γιατί στα δάση υπάρχουνε πράγματα, τα οποία θα μπορούσε κανείς για χρόνια να σκέφτεται ξαπλωμένος μες στα βρύα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 18 Σεπτεμβρίου 1908

17 Σεπτεμβρίου

Φυσικά, αν ένιωθα μέσα μου την πίεση να γράψω, όπως για ένα κάπως μεγάλο διάστημα μια φορά για πολύ καιρό, όπως για μια στιγμή στην Στρέζα, όπου ένιωθα ολόκληρος σαν μια γροθιά, που στο εσωτερικό της τα νύχια μπήγονται μες στην σάρκα - αλλιώς δεν μπορώ να το πω -, τότε βέβαια δεν θα υφίστατο κανένα από εκείνα τα εμπόδια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 17 Σεπτεμβρίου 1911

16 Σεπτεμβρίου

Θέλαμε μέχρι να γυρίσω, να συναντηθούμε κάπου, μήπως και άθλιοι, όπως είμαστε κι οι δυο, πάρουμε δύναμη ο ένας απ' τον άλλον.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 16 Σεπτεμβρίου 1913

15 Σεπτεμβρίου

Προσφάτως έλαβα μία πρόσκληση για μία ανάγνωση στο Μόναχο στο πλαίσιο ενός κύκλου «Βραδιές νέας λογοτεχνίας». Δεν θα ήταν άσχημα, μ' αρέσει να διαβάζω και ίσως θα μπορούσες να έρθεις (στις 6 ή 11 Οκτωβρίου) κι εσύ. Αλλά οι δυσκολίες με το διαβατήριο, οι οποίες ίσως για έναν τέτοιο σκοπό δεν είναι ανυπέρβλητες, είναι παρ' όλ' αυτά πολύ μεγάλες για την δική μου την ενέργεια και τον χρόνο. Θα πρέπει επομένως μάλλον να αρνηθώ. Πολύ κρίμα. Θα διάβαζα Βόλφενστάιν μια βραδιά.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στην Φελίτσε Μπάουερ, 15 Σεπτεμβρίου 1916

14 Σεπτεμβρίου

Το τηλεγράφημα το διάβασα δύο φορές μόνο, μία φορά φευγαλέα όταν το έλαβα κι ύστερα ημέρες μετά όταν το έσκισα.
Είναι δύσκολο να περιγράψω πώς ήταν εκείνη η πρώτη ανάγνωση, μαζεύτηκαν τόσα πολλά. Το πλέον ξεκάθαρο ήταν ότι με χτύπησες˙ άρχισε πιστεύω με το «αμέσως», αυτό ήταν το χτύπημα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 14 Σεπτεμβρίου 1920

13 Σεπτεμβρίου

Παραμονή των γενεθλίων του πατέρα, νέο ημερολόγιο. Δεν είναι τόσο απαραίτητο όπως άλλοτε, να ανησυχώ δεν πρέπει, αρκετά ανησυχώ, αλλά για ποιο σκοπό, πότε θα έρθει, πώς μπορεί μία καρδιά, μία όχι εντελώς υγιής καρδιά να αντέχει τόσο πολλή δυσαρέσκεια και τόσο πολλή λαχτάρα αδιάκοπα να την σέρνει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 13 Σεπτεμβρίου 1915

12 Σεπτεμβρίου

Έχει πάει αργά, και κεφάλι και αίμα δεν θέλουν εδώ και δύο ημέρες πάλι καθόλου να ησυχάσουν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 12 Σεπτεμβρίου 1916

11 Σεπτεμβρίου

Και παρ' όλ' αυτά ο φόβος γι' αυτό που τόσο αγαπώ.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 11 Σεπτεμβρίου 1922

10 Σεπτεμβρίου

Λίγη διασκέδαση, περισσότερες υποχρεώσεις, ακόμα περισσότερη ανία, ακόμα περισσότερη αϋπνία, ακόμα περισσότεροι πονοκέφαλοι - έτσι ζω και τώρα αυτή τη στιγμή έχω δέκα λεπτά χρόνο να κοιτάξω ήρεμος την βροχή που πέφτει στην αυλή του ξενοδοχείου.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Φέλιξ Βελτς, 10 Σεπτεμβρίου 1913

9 Σεπτεμβρίου

Η αιτία της σιωπής μου ήταν όμως η εξής: 2 ημέρες μετά την τελευταία μου επιστολή, δηλαδή ακριβώς πριν από 4 εβδομάδες, είχα μες στην νύχτα, στις 5 η ώρα περίπου, μία αιμόπτυση από τους πνεύμονες. Αρκετά δυνατή, 10 λεπτά ή περισσότερο κράτησε το ανάβρυσμα απ' τον λάρυγγα, νόμιζα ότι δεν θα σταματούσε πια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 9 Σεπτεμβρίου 1917

8 Σεπτεμβρίου

Πόσο αποθύμησα εχθές την σιγή, την πλήρη, αδιαπέραστη σιγή. Πιστεύεις ότι θα την έχω ποτέ, όσο έχω αυτιά ν' ακούω κι ένα κεφάλι, που εκπληρώνει με αφθονία τον απαραίτητο θόρυβο της ζωής. Εγώ πιστεύω ότι η σιγή μού ξεγλιστράει, σαν το νερό από το ξεβρασμένο ψάρι στον γιαλό.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 8 Σεπτεμβρίου 1916

7 Σεπτεμβρίου

Πολυαγαπημένη Όττλα, δούλεψε, σε παρακαλώ, επιμελώς στο μαγαζί, για να μπορέσω εγώ να περάσω καλά χωρίς έγνοιες και δώσε τους χαιρετισμούς μου στους αγαπητούς γονείς μας

Δικός σου Φραντς

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στην Όττλα Κάφκα, 7 Σεπτεμβρίου 1909

6 Σεπτεμβρίου

Κι ύστερα φέτος το καλοκαίρι δεν έλαβα ούτε μία καρτούλα από σένα, κι ύστερα και πέρυσι δεν είπα λέξη μαζί σου, που να άξιζε τον κόπο. Είναι λοιπόν πιθανόν να στέλνω την επιστολή σε έναν ξένο, ο οποίος θα θυμώσει από την ενόχληση, ή σε έναν πεθαμένο, ο οποίος δεν θα μπορεί να την διαβάσει, ή σε έναν έξυπνο, ο οποίος θ' αρχίσει να γελάει μ' αυτήν.
Αλλά εγώ πρέπει να την γράψω την επιστολή, γι' αυτό δεν περιμένω να δω πρώτα ότι δεν πρέπει να την γράψω την επιστολή.
Διότι εγώ θέλω κάτι από σένα, και δεν το θέλω λόγω φιλίας ή λόγω εμπιστοσύνης, όπως θα μπορούσε ίσως να σκεφτεί κανείς, όχι, μόνο από ιδιοτέλεια, μόνο από ιδιοτέλεια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Όσκαρ Πόλλακ, 6 Σεπτεμβρίου 1909

5 Σεπτεμβρίου

Σήμερα ήρθαν επιστολές της Φ., ήρεμη, φιλική, χωρίς κανένα παρατράγουδο, έτσι ακριβώς όπως την βλέπω στα υψηλότερα όνειρά μου. Δύσκολο είναι τώρα να της γράψω.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 5 Σεπτεμβρίου 1917

4 Σεπτεμβρίου

Διότι η εδώ και χρόνια ξεγελασμένη με πονοκεφάλους και αϋπνία αρρώστια ξαφνικά ξέσπασε. Είναι σχεδόν μία ανακούφιση.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδότη Κουρτ Βολφφ, 4 Σεπτεμβρίου 1917

3 Σεπτεμβρίου

Οι οικονομίες σου είναι για μένα μία ολοκληρωτική και σχεδόν (μη μου κακιώσεις!) ακατανόητη έκπληξη.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 3 Σεπτεμβρίου 1916

2 Σεπτεμβρίου

Τα δωμάτια των ξενοδοχείων μού αρέσουν, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου νιώθω αμέσως σαν στο σπίτι μου, στην πραγματικότητα πιο πολύ απ' ό,τι στο σπίτι μου.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 2 Σεπτεμβρίου 1908

1 Σεπτεμβρίου

Σε παρακαλώ γράψε μου γι' αυτό, ξεχνάς τώρα συχνά ν' απαντάς στις ερωτήσεις μου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 1 Σεπτεμβρίου 1920

31 Αυγούστου

Ο κάτωθι υπογεγραμμένος λαμβάνει το θάρρος να υποβάλει στο αξιότιμο Διοικητικό Συμβούλιο την παράκληση αύξησης του βασικού μισθού του από 1.800 Κ σε 2.400 Κ και αιτιολογεί την παράκληση αυτή ακολούθως:

Φραντς Κάφκα, επιστολή στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος για την Ασφάλιση Εργατικών Ατυχημάτων, 31 Αυγούστου 1910

30 Αυγούστου

Από τις 4 μέχρι τις 11 την νύχτα με τον Μαξ σ' ένα τραπέζι, πρώτα στον κήπο, ύστερα στο αναγνωστήριο, ύστερα στο δωμάτιό μου. Το πρωί μπάνιο, ταχυδρομείο.

Φραντς Κάφκα, Ταξιδιωτικό ημερολόγιο Λουγκάνο-Παρίσι-Έρλενμπαχ, 30 Αυγούστου 1911

29 Αυγούστου

Βλέπεις εγώ είμαι ένας γελοίος άνθρωπος˙ αν εσύ με συμπαθείς λίγο, τότε αυτό είναι οίκτος, το δικό μου το μερτικό είναι ο φόβος.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Χέντβιγκ Βάιλερ, 29 Αυγούστου 1907

28 Αυγούστου

Η μετάφραση της τελευταίας πρότασης είναι πολύ καλή. Σ' εκείνη την ιστορία κάθε πρόταση, κάθε λέξη, κάθε - ας μου επιτραπεί - μουσική σχετίζεται με τον «φόβο», εκείνο τον καιρό άνοιξε για πρώτη φορά η πληγή μία μακρά νύχτα και αυτή τη σχέση την αποδίδει η μετάφραση όπως το αισθάνομαι εγώ με ακρίβεια, μ' εκείνο το μαγικό χέρι, που είναι το δικό σου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 28 Αυγούστου 1920

27 Αυγούστου

Αν είσαι ο φύλακας άγγελός μου εσύ - και κάθε ημέρα πιστεύω όλο και πιο πολύ ότι είσαι-, τότε πολύ καιρό τώρα ήμουν χωρίς φύλακα άγγελο.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 27 Αυγούστου 1913

26 Αυγούστου

Βρώμικος είμαι, Μίλενα, ατέρμονα βρώμικος, γι' αυτό κάνω τέτοια φασαρία για την αγνότητα. Κανένας δεν τραγουδάει τόσο αγνά, όσο εκείνοι που είναι στην πιο βαθιά κόλαση˙ αυτό που εμείς θεωρούμε τραγούδι των αγγέλων είναι το δικό τους το τραγούδι.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 26 Αυγούστου 1920

25 Αυγούστου

Και σε παρακαλώ, Φελίτσε, γράφε μου τακτικά σ' αυτούς τους άσχημους καιρούς!

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 25 Αυγούστου 1913

24 Αυγούστου

Επειδή δεν έχω γράψει σε κανέναν άλλον, θα μου ήταν δυσάρεστο, αν μιλούσες σε κάποιον για τις ατελείωτες τις επιστολές μου. Μην το κάνεις.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Όσκαρ Πόλλακ, 24 Αυγούστου 1902

23 Αυγούστου

Αγαπητέ Μαξ, ναι, ήμουν τώρα μια εβδομάδα σχεδόν με πυρετό στο κρεβάτι, όχι κρύωμα, μια από εκείνες τις περιπτώσεις πνευμονίας, απ' τις οποίες δεν μπορείς να προφυλαχθείς. Εκτός από τον βήχα έχει ήδη περάσει, επίσης μ' αυτό κέρδισα μερικές τελευταίες ηλιόλουστες ημέρες ακόμα, επίσης δεν θα φύγω έτσι μία κι έξω από το Μάτλιαρυ (όπου το σημαντικό δεν είναι το Μάτλιαρυ, αλλά η κίνηση), παρά τμηματικά, όπως μου ταιριάζει. Στο τέλος της εβδομάδας θα είμαι πιθανότατα στην Πράγα, τότε θα έρθω αμέσως σπίτι σου, ελπίζω να μην είσαι ήδη στο Κάρλσμπαντ.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 23 Αυγούστου 1921

22 Αυγούστου

Όμως παρ' όλ' αυτά δεν είναι κακό να ξαπλώνεις για λιγάκι πρηνηδόν σε μια θημωνιά και να κρύβεις το πρόσωπο εκεί!

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 22 Αυγούστου 1910

21 Αυγούστου

Έλαβα σήμερα το Βιβλίο του δικαστή του Κίρκεγκωρ. Όπως το διαισθανόμουν, η περίπτωσή του παρά κάποιες ουσιαστικές διαφορές είναι πολύ παρόμοια με την δική μου τουλάχιστον είναι κι αυτός στην ίδια πλευρά του κόσμου. Με επιβεβαιώνει σαν φίλος.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 21 Αυγούστου 1913

20 Αυγούστου

Αξιότιμε κύριε Κουρτ Βολφφ!
Για να μην σας ενοχλώ δεύτερη φορά κατά την άδειά σας, σας ευχαριστώ σήμερα για την τελευταία σας επιστολή. Όσα αναφέρετε σε αυτήν για τους φόβους μου είναι εξαιρετικά ευγενικά και προς το παρόν μού αρκούν απολύτως.
Ως τίτλο του νέου βιβλίου προτείνω: «Ένας αγροτικός γιατρός» με τον υπότιτλο: «Μικρές ιστορίες».

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδότη Κουρτ Βολφφ, 20 Αυγούστου 1917

19 Αυγούστου

Αξιότιμο Διοικητικό Συμβούλιο

του Ιδρύματος για την Ασφάλιση Εργατικών Ατυχημάτων

για το Βασίλειο της Βοημίας στην Πράγα!

Ο κάτωθι υπογεγραμμένος παρακαλεί, αφού λάβετε υπ' όψιν το εσώκλειστο ιατρικό πιστοποιητικό, όπως έχετε την καλοσύνη να του παράσχετε 8ήμερη άδεια.

Πράγα, την 19η Αυγούστου 09

Δρ. Νομικής Φραντς Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος για την Ασφάλιση Εργατικών Ατυχημάτων, 19 Αυγούστου 1909

18 Αυγούστου

Κι ύστερα μην μου στέλνεις κάρτες με τέτοιες ζωγραφούλες, αλλά πραγματικές καρτ ποστάλ, απ' τις οποίες θα μπορώ να φανταστώ πού και πώς ζεις, γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό για μένα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 18 Αυγούστου 1913

17 Αυγούστου

Όταν είσαι μαζί με τον άλλον, μπορείς να σωπαίνεις˙ αυτό μικραίνει βέβαια τη ζωή, αλλά η κατά μέσον όρο ζωή είναι μεγάλη. Όταν αντιθέτως είσαι τόσο μακριά από τον άλλον, τότε πρέπει να εκμεταλλεύεσαι κάθε ευκαιρία, για να μιλάς ανοιχτά. Εμείς σήμερα, για να το πω συνοπτικά, είμαστε ο καθένας σ' ένα νησί, απ' το οποίο το ταχυδρομικό καράβι φεύγει μία φορά τον χρόνο. Κι εσύ θέλεις να γράφεις με υπαινιγμούς;

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 17 Αυγούστου 1916

16 Αυγούστου

Αγαπητέ Μαξ, θα συνοψίσω ό,τι πιστεύω ότι καταλαβαίνω καλύτερα από σένα, κι ύστερα ό,τι δεν καταλαβαίνω. Ίσως ύστερα να αποδειχθεί ότι δεν καταλαβαίνω τίποτα εγώ, πράγμα που θα ήταν πολύ πιθανό, γιατί η ένταση είναι μεγάλη, η απόσταση επίσης, επιπλέον η έγνοια μου για σένα, που μπορεί να είσαι χειρότερα απ' ό,τι παραδέχεσαι, απ' όλα αυτά μπορεί να προκύπτει μια νεφελώδης εικόνα μόνο.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 16 Αυγούστου 1922

15 Αυγούστου

Ο χρόνος, ο οποίος έχει περάσει τώρα και στον οποίο δεν έχω γράψει μία λέξη, ήταν σημαντικός για μένα, επειδή στα κολυμβητήρια στην Πράγα, στο Καίνιγκσζάαλ και στο Τσέρνοσιτς έπαψα να ντρέπομαι για το σώμα μου. Πόσο αργά αναπληρώνω τώρα εγώ στα 28 μου χρόνια την ανατροφή μου, αργοπορημένη εκκίνηση θα το λέγανε σ' έναν αγώνα δρόμου αυτό.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 15 Αυγούστου 1911

14 Αυγούστου

Εγώ δεν έχω κάποιο λογοτεχνικό ενδιαφέρον, αλλά αντιθέτως εγώ συνίσταμαι από λογοτεχνία, δεν είμαι τίποτε άλλο και δεν μπορώ να είμαι τίποτε άλλο.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 14 Αυγούστου 1913

13 Αυγούστου

Χθες το βράδυ στο Μπελβεντέρε κάτω απ' τα αστέρια.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 13 Αυγούστου 1913

12 Αυγούστου

Πώς μπορεί όμως ο άντρας σου να πιστεύει ότι δεν σου γράφω και ότι δεν θέλω να σε βλέπω, όταν σε έχω δει μία φορά.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 12 Αυγούστου 1920

11 Αυγούστου

Ή μήπως δεν σε κρατάει τίποτα μακριά μου, όταν παραδείγματος χάριν - δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα αυτό - το ζήτημα να ξαναϊδωθούμε το διεκπεραιώνεις με τις 3 παρακάτω προτάσεις: «να έρθω τώρα εγώ στην Πράγα, αποκλείεται εντελώς. Γιατί όμως πιστεύεις ότι δεν θα μπορούσες πρώτα εσύ να έρθεις στο Βερολίνο; Τι θα έλεγες για τις διακοπές των Χριστουγέννων;» Και έχουμε Αύγουστο τώρα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 11 Αυγούστου 1912

10 Αυγούστου

Στεκόμουν με τον πατέρα μου στο χωλ ενός σπιτιού˙ έξω έβρεχε πολύ δυνατά. Ένας άντρας στρίβοντας από το στενό ήθελε να μπει βιαστικός μέσα στο χωλ, τότε πρόσεξε τον πατέρα μου. Αυτό τον έκανε να κοντοσταθεί. «Γκέοργκ» είπε αργά αργά, λες κι έπρεπε ν' ανακαλέσει σιγά σιγά παλιές αναμνήσεις, και πλησίασε, απλώνοντας το χέρι, απ' την πλευρά του πατέρα μου.

«Όχι, άσε με, όχι, άσε με!» έτσι άρχισα να φωνάζω ασταμάτητα μες στα στενά και πάντα με ξαναέπιανε εκείνη, πάντα από πλάγια ή πάνω από τους ώμους μου μπήγονταν στο στήθος μου τα αρπαχτικά χέρια της Σειρήνας

Είναι πάντα ο ίδιος, πάντα ο ίδιος

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 10 Αυγούστου 1917

9 Αυγούστου

Οι ωραιότερες επιστολές απ' τις δικές σου (και αυτό είναι υπερβολή, γιατί αυτές είναι στο σύνολό τους, σχεδόν σε κάθε αράδα, το ωραιότερο που μου έχει συμβεί στη ζωή μου) είναι εκείνες στις οποίες δικαιολογείς τον «φόβο» μου και συγχρόνως προσπαθείς να εξηγήσεις ότι δεν πρέπει να τον νιώθω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 9 Αυγούστου 1920

8 Αυγούστου

Τελείωσα τον «Απατεώνα» με κάποια ικανοποίηση. Με την τελευταία δύναμη μίας φυσιολογικής πνευματικής κατάστασης. 12 η ώρα, πώς θα μπορέσω να κοιμηθώ;

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 8 Αυγούστου 1912

7 Αυγούστου

Γράψε μου, Φελίτσε, κάτι πιο ακριβές για τη ζωή σου εκεί στο Βέστερλαντ. Τα γενικά τα ξέρω βέβαια, αλλά με λεπτομέρειες θέλω να χορτάσω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 7 Αυγούστου 1913

6 Αυγούστου

Απ' την άποψη της λογοτεχνίας η μοίρα μου είναι πολύ απλή. Η έγνοια μου για την απεικόνιση της ονειρικής εσωτερικής ζωής μου έχει κάνει όλα τ' άλλα δευτερεύοντα κι είναι μ' έναν τρομαχτικό τρόπο μαραζωμένη και δεν σταματάει να μαραζώνει. Τίποτα άλλο δεν θα μπορεί ποτέ να με ικανοποιήσει. Τώρα όμως η δύναμή μου για 'κείνη την απεικόνιση είναι απειροελάχιστη, ίσως έχει ήδη εξαφανισθεί για πάντα, ίσως όμως με καταλάβει πάλι κάποια στιγμή, οι συνθήκες της ζωής μου δεν είναι πάντως κατάλληλες γι' αυτή. Έτσι αμφιταλαντεύομαι λοιπόν, πετάω ασταμάτητα προς την κορφή του βουνού, δεν μπορώ όμως ούτε μια στιγμή να κρατηθώ εκεί επάνω. Κι άλλοι αμφιταλαντεύονται, αλλά σε χαμηλότερες περιοχές, με ισχυρότερες δυνάμεις˙ όταν πάνε να πέσουν, τότε τους πιάνει ο συγγενής, που επί τούτου περπατάει δίπλα τους. Εγώ όμως αμφιταλαντεύομαι εκεί επάνω, αυτό δυστυχώς δεν είναι θάνατος, αλλά τα αιώνια μαρτύρια του να πεθαίνεις.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 6 Αυγούστου 1914

5 Αυγούστου

Και κατά τα άλλα; Τι διαβάζεις; Πώς είναι οι Κυριακές σου;

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 5 Αυγούστου 1916

4 Αυγούστου

Πολυαγαπημένη Φελίτσε, ανακαλώ όλα όσα ίσως είπα εχθές. Είναι ένας δικαιολογημένος φόβος, αυτός που με κρατάει μακριά σου, που με κρατάει επίσης από το να ευχηθώ να ερχόσουν τώρα εσύ στην Πράγα, αλλά ακόμα πιο δικαιολογημένος είναι ένας τεράστιος φόβος που το υπερβαίνει αυτό κατά πολύ, ότι εγώ θα χαθώ, αν δεν βρεθούμε σύντομα. Γιατί αν δεν βρεθούμε σύντομα, η αγάπη μου για σένα, που δεν ανέχεται δίπλα της καμία άλλη σκέψη μέσα μου, θα στρέφεται σε μία φαντασίωση, σε ένα πνεύμα, σε κάτι εξ ολοκλήρου ανέφικτο και συγχρόνως σε κάτι που εξ ολοκλήρου και ποτέ εγώ δεν θα μπορώ να το στερηθώ, κι αυτό θα ήτανε σε θέση να με ξαποστείλει από τον κόσμο αυτό. Τρέμω ενώ γράφω. Έλα, λοιπόν, Φελίτσε, έλα, αν έστω μπορείς κάπως, στην Πράγα, καθώς θα επιστρέφεις από το ταξίδι σου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 4 Αυγούστου 1913

3 Αυγούστου

Αγαπημένη μου Τίλε, το ταχυδρομείο μπέρδεψε τις επιστολές σου, η δεύτερη ήρθε το μεσημέρι, η πρώτη αργότερα το βράδυ, την βραδινή επιστολή την έλαβα στην παραλία, ήταν και η Ντόρα εκεί, μόλις είχαμε διαβάσει λίγα Εβραϊκά, ήταν το πρώτο ηλιόλουστο απόγευμα εδώ και πολύ καιρό και μάλλον για πολύ καιρό, τα παιδιά έκαναν θόρυβο, εγώ δεν μπορούσα να πάω στην ψάθινη πολυθρόνα μου, γιατί εκεί ο γαμπρός μου περιποιούνταν ένα δάχτυλο ποδιού τραυματισμένο απ' το ποδόσφαιρο, έτσι έμεινα όρθιος και διάβαζα την επιστολή σου, ενώ ο Φέλιξ προσπαθούσε να πετύχει με πέτρες που πετούσε πάνω από μένα, γύρω από μένα, μέσα από μένα έναν πάσσαλο που ήταν πίσω μου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Τίλε Ραίσλερ, 3 Αυγούστου 1923

2 Αυγούστου

Ως επί το πλείστον αυτός τον οποίο αναζητεί κανείς μένει δίπλα του.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 2 Αυγούστου 1917

1 Αυγούστου

Έχω τώρα μια νέα ψυχαγωγία για τον ελεύθερο χρόνο μου: ξαπλώνω στο χορτάρι. Όταν ο χρόνος και η διάθεση δεν επαρκούν να βγω από την πόλη (είναι όντως πολύ ωραία στα περίχωρα της Πράγας, όπως μου φάνηκε την Κυριακή), πηγαίνω και ξαπλώνω στις παιδικές χαρές, όπου κάθονται φτωχοί άνθρωποι με τα παιδιά τους.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 1 Αυγούστου 1916

31 Ιουλίου

Το απόγευμα θα πρέπει να είμαι στο εργοστάσιο, δεν θα μένω στο σπίτι, γιατί η Ε. με τα 2 παιδιά θα μετακομίσει σ' εμάς. Αλλά θα γράφω παρ' όλ' αυτά, οπωσδήποτε, είναι ο αγώνας μου για την αυτοσυντήρησή μου.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 31 Ιουλίου 1917

30 Ιουλίου

Γιατί είσαι μελαγχολική; Συνέβη κάτι; Και δεν μου το λες; Όχι, δεν είναι δυνατόν αυτό.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 30 Ιουλίου 1920

29 Ιουλίου

Ο Γιόζεφ Κ., ο γιος ενός πλούσιου εμπόρου, ένα βράδυ ύστερα από έναν μεγάλο καβγά που είχε με τον πατέρα του - ο πατέρας του τον είχε κατηγορήσει για την έκλυτη ζωή του κι είχε απαιτήσει την άμεση παύση της - πήγε χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σκοπό μόνο με πλήρη αβεβαιότητα και κούραση στον Οίκο των Εμπόρων, που ήταν κοντά στο λιμάνι ελεύθερος απ' όλες τις πλευρές.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 29 Ιουλίου 1914

28 Ιουλίου

Πάλι καμία επιστολή. Μα, πώς μπορείς να με βασανίζεις έτσι, Φελίτσε! Τόσο ανώφελα να με βασανίζεις! Που μια δυο λέξεις θα μου έκαναν καλό και θα μπορούσαν να διώξουνε λίγο τους πονοκεφάλους, που το κεφάλι μου είναι μέσα τους χωμένο σαν σε σκουφί. Να έγραφες ότι δεν έχεις αποφασίσει ακόμα ή ότι δεν μπορείς να γράψεις ή ότι δεν θέλεις. Με 3 λέξεις θα ήμουν ικανοποιημένος εγώ, αλλά τίποτα! τίποτα!

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 28 Ιουλίου 1913

27 Ιουλίου

Θα παραιτηθώ από την θέση μου (αυτή η παραίτηση από την θέση μου είναι γενικά η πιο σφοδρή ελπίδα που έχω), θα παντρευτώ και θα φύγω από την Πράγα, ίσως για το Βερολίνο.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδότη Κουρτ Βολφφ, 27 Ιουλίου 1917

26 Ιουλίου

Και ουσιαστικά γράφουμε συνεχώς τα ίδια. Μία φορά ρωτάω εγώ αν είσαι άρρωστη εσύ κι ύστερα  γράφεις εσύ γι' αυτό, μία φορά θέλω να πεθάνω εγώ κι ύστερα εσύ, μία φορά θέλω γραμματόσημα εγώ κι ύστερα εσύ, μία φορά θέλω να κλάψω εγώ μπροστά σου σαν μικρό αγόρι κι ύστερα εσύ μπροστά μου σαν μικρό κορίτσι. Και μία φορά και δέκα φορές και χίλιες φορές και συνεχώς εγώ θέλω να 'μαι κοντά σου και αυτό το λες κι εσύ. Αρκετά, Αρκετά.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 26 Ιουλίου 1920

25 Ιουλίου

Φτωχή μου πολυαγαπημένη (φτωχή, γιατί όλοι είμαστε φτωχοί και γιατί τους φτωχούς, όταν δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε αλλιώς, τους χαϊδεύουμε στα μάγουλα), πάλι στο γραφείο, στο κατακάθισμα της κακομοιριάς.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στην Φελίτσε Μπάουερ, 25 Ιουλίου 1916

24 Ιουλίου

Πιστεύω στην δύναμη των τόπων ή πιο σωστά στην αδυναμία του ανθρώπου.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Ρόμπερτ Κλόπστοκ, 24 Ιουλίου 1923

23 Ιουλίου

Το βράδυ μόνος σε μια καρέκλα κάτω απ' τις φλαμουριές.

Φραντς Κάφκα, ημερολόγιο, 23 Ιουλίου 1914