30 Νοεμβρίου

Δεν μπορώ πλέον να συνεχίσω να γράφω. Είμαι στο οριστικό όριο, μπροστά στο οποίο ίσως θα κάθομαι πάλι για χρόνια, για να αρχίσω ύστερα ίσως πάλι μία νέα ιστορία που θα μείνει πάλι ανολοκλήρωτη. Αυτός ο προορισμός με κυνηγάει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 30 Νοεμβρίου 1914


29 Νοεμβρίου

Απ’ όλα όσα έχω γράψει ισχύουν μόνο τα βιβλία: Κρίση, Θερμαστής, Μεταμόρφωση, Σωφρονιστική Αποικία, Αγροτικός γιατρός και το διήγημα Καλλιτέχνης της πείνας. (Τα ένα δυο αντίτυπα της "Παρατήρησης" μπορούν να μείνουν, δεν θέλω να βάζω κανέναν στον κόπο της πολτοποίησης, αλλά δεν πρέπει να τυπωθεί τίποτα απ’ αυτά εκ νέου. Όταν λέω ότι ισχύουν εκείνα τα 5 βιβλία και το διήγημα, δεν εννοώ ότι έχω την επιθυμία να τυπωθούν εκ νέου και να παραδοθούν στους μελλοντικούς χρόνους, αντιθέτως, αν χαθούν εντελώς, αυτό θα ικανοποιήσει την πραγματική επιθυμία μου. Μόνο που, αφού ήδη υπάρχουν, δεν εμποδίζω κανέναν να τα κρατήσει, αν έχει την διάθεση γι’ αυτό.
Αντιθέτως όλα, όσα υπάρχουν κατά τα άλλα στα γραπτά μου (δημοσιευμένα σε περιοδικά, χειρόγραφα ή επιστολές) ανεξαιρέτως στον βαθμό που είναι εφικτό αυτό ή που μπορούν να αποκτηθούν μέσω παράκλησης των παραληπτών τους (τους περισσότερους παραλήπτες τους γνωρίζεις βέβαια, πρόκειται κυρίως για την κυρία Φελίτσε Μπ, την κυρία Γιούλιε Βόρυτσεκ, πριν από τον γάμο της, και την κυρία Μίλενα Πόλλακ, μην ξεχάσεις ιδιαίτερα ένα δυο τετράδια που έχει η κυρία Πόλλακ) -όλα αυτά ανεξαιρέτως θα προτιμούσα αδιάβαστα (βέβαια δεν απαγορεύω σ’ εσένα να τα κοιτάξεις, θα προτιμούσα ωστόσο να μην το κάνεις, εν πάση περιπτώσει κανένας άλλος δεν πρέπει να τα κοιτάξει) όλα αυτά ανεξαιρέτως να καούν, και σε παρακαλώ να το κάνεις αυτό όσο το δυνατόν πιο σύντομα

Φραντς

Φραντς Κάφκα, ανεπίδοτη επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 29 Νοεμβρίου 1922




27 Νοεμβρίου

Η σταθερότητα, όμως, που μου προκαλεί και το ελάχιστο γράψιμο είναι αναμφίβολη και θαυμάσια. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 27 Νοεμβρίου 1913


26 Νοεμβρίου

Απόγευμα. Να σκύβεις το γεμάτο αηδία και μίσος κεφάλι στο στήθος. Σίγουρα, αλλά πώς, όταν κάποιος σε πνίγει απ’ τον λαιμό;

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 26 Νοεμβρίου 1917


25 Νοεμβρίου

Αγαπητέ κύριε Χάας! Δέχομαι φυσικά την πρόσκληση της Ένωσης Χέρντερ, θα είναι μάλιστα μεγάλη χαρά μου να διαβάσω. Θα διαβάσω την ιστορία από την «Αρκαδία», δεν διαρκεί ούτε 1/2 ώρα. Τι κοινό θα υπάρχει εκεί; Ποιος άλλος θα διαβάσει; Πόσο θα διαρκέσει το όλο; Αρκεί ένα καθημερινό κοστούμι; (Άσκοπη ερώτηση, η τελευταία, δεν έχω άλλο.) Στις άλλες ερωτήσεις όμως απαντήστε μου παρακαλώ.

Με τους πλέον εγκάρδιους χαιρετισμούς
Δρ. Φ. Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Βίλλυ Χάας, 25 Νοεμβρίου 1912


24 Νοεμβρίου

Παλιά δεν καταλάβαινα γιατί δεν έπαιρνα απάντηση στην ερώτησή μου, σήμερα δεν καταλαβαίνω πώς μπορούσα να πιστεύω ότι μπορούσα να ρωτάω. Αλλά δεν το πίστευα βέβαια, ρωτούσα μόνο. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 24 Νοεμβρίου 1917


23 Νοεμβρίου

Πολυαγαπημένη, Θεέ μου, πόσο σ’ αγαπώ! Είναι πολύ αργά την νύχτα, έχω αφήσει στην άκρη την μικρή μου ιστορία, που βέβαια ήδη δυο βράδια δεν την έχω δουλέψει καθόλου και που μέσα στην σιωπή αρχίζει ν’ αναπτύσσεται και να γίνεται μια πιο μεγάλη ιστορία. Να σου την δώσω να την διαβάσεις, πώς να το κάνω αυτό; Ακόμη κι αν ήταν έτοιμη; Έτσι όπως είναι γραμμένη δεν διαβάζεται κι ακόμη κι αν αυτό δεν ήταν εμπόδιο, διότι σίγουρα μέχρι τώρα δεν σε έχω κακομάθει με ωραίο γραφικό χαρακτήρα, κι έτσι δεν θέλω να σου στείλω να διαβάσεις τίποτα. Να σου διαβάζω θέλω. Ναι, αυτό θα ήτανε ωραίο, να σου διαβάζω αυτή την ιστορία και συγχρόνως να είμ’ αναγκασμένος να σου κρατώ το χέρι, διότι η ιστορία είναι λίγο τρομαχτική. Λέγεται «Μεταμόρφωση», θα σου προκαλούσε πολύ φόβο κι ίσως να ευχαριστούσες για ολόκληρη την ιστορία, διότι φόβος είναι βέβαια αυτό που με τις επιστολές μου είμ’ αναγκασμένος δυστυχώς καθημερινά να σου προκαλώ. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 23 Νοεμβρίου 1912


22 Νοεμβρίου

Αγαπητέ Ρόμπερτ, πότε θα με δείτε επιτέλους χωρίς φτιασίδια έτσι όπως είμαι, αδύναμος είμαι ξαπλωμένος εδώ στον καναπέ. Πάνω στην πιο ψηλή κορφή του τρούλου της ρώσικης εκκλησίας απέναντί μου, σκαρφαλώνουν, δουλεύουν και τραγουδούν σιδεράδες με αέρα και βροχή, εγώ τους θαυμάζω απ’ το ανοιχτό παράθυρο σαν προϊστορικούς γίγαντες∙ αν εγώ είμαι ένας σύγχρονος άνθρωπος, τι άλλο μπορεί να είναι αυτοί παρά προϊστορικοί γίγαντες. Καμία άλλη αιτία για το ότι δεν γράφω παρά αυτή ή όντως μία ακόμη: αδυναμία να σας πείσω.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Ρόμπερτ Κλόπστοκ, 22 Νοεμβρίου 1922




21 Νοεμβρίου

Κακό είναι αυτό που περισπά.
Το κακό έχει γνώση του καλού, αλλά το καλό του κακού όχι.
Αυτεπίγνωση έχει μόνο το κακό.
Ένα μέσο του κακού είναι ο διάλογος.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 21 Νοεμβρίου 1917


20 Νοεμβρίου

Το ερώτημά σου, αγαπητέ πατέρα, αν εδώ «έχω κάποιο μέλλον για αργότερα» είναι πολύ ακανθώδες. Πιθανότητα να κερδίζω χρήματα τώρα δεν υπάρχει ούτε στο ελάχιστο για μένα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στους γονείς του, 20 Νοεμβρίου 1923


19 Νοεμβρίου

Αξιότιμε εκδοτικέ οίκε,
πλείστες ευχαριστίες για την καρτ ποστάλ σας της 29ης Οκτ. και τον κατάλογο του εκδοτικού οίκου. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν γίνεται. Ο κατάλογος περιέχει πολλά δελεαστικά και αυτά είναι ως επί το πλείστον ακριβά. Τι θα είναι «ανάλογη επιλογή» δεν γνωρίζω. Σας παρακαλώ ως εκ τούτου να μου πείτε για πόσα χρυσά μάρκα σκοπεύατε αρχικά να μου στείλετε βιβλία. Κατόπιν θα επιλέξω αμέσως. Μετά τιμής
Φ Κάφκα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον εκδοτικό οίκο του Κουρτ Βολφφ, 19 Νοεμβρίου 1923


18 Νοεμβρίου

Ο θάμνος με τ' αγκάθια είναι το παλιό που κλείνει τον δρόμο. Πρέπει να πιάσει φωτιά, αν θέλεις να προχωρήσεις.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 18 Νοεμβρίου 1917


17 Νοεμβρίου

Στην δική μου την περίπτωση μπορεί κανείς να σκεφθεί 3 κύκλους, έναν εσωτερικό Α, ύστερα τον Β, ύστερα τον Γ. Ο πυρήνας Α εξηγεί στον Β γιατί αυτός ο άνθρωπος πρέπει να βασανίζεται και να δυσπιστεί στον εαυτό του, γιατί πρέπει να παραιτείται (δεν είναι παραίτηση, αυτό θα ήταν πολύ βαρύ, είναι μόνο ένα πρέπει να παραιτείται) γιατί δεν επιτρέπεται να ζει. (Δεν ήταν π.χ. ο Διογένης υπό αυτή την έννοια βαριά άρρωστος; Ποιος από εμάς δεν θα ήταν ευτυχής υπό το επιτέλους μια φορά πάνω του αστραφτερό βλέμμα του Αλέξανδρου; Ο Διογένης όμως τον παρακάλεσε απεγνωσμένα, να μην του κρύβει τον ήλιο, εκείνον τον τρομερό, ελληνικό, απαράλλαχτα καυτό ήλιο που σε τρελαίνει. Εκείνο το βαρέλι ήταν γεμάτο φαντάσματα.) Στον Γ, τον άνθρωπο που πράττει δεν εξηγείται τίποτα πια, εκείνον τον διατάζει απλώς ο Β. Ο Γ πράττει υπό αυστηρότατη πίεση, ιδρώνοντας από φόβο (υπάρχει τέτοιος ιδρώτας απ’ τον φόβο που σε πιάνει στο μέτωπο, στο μάγουλο, στον κρόταφο, στο τριχωτό της κεφαλής, εν ολίγοις γύρω γύρω σ’ ολόκληρο το κρανίο; Με τον Γ έτσι είναι). Ο Γ πράττει λοιπόν περισσότερο από φόβο, παρά από κατανόηση, εμπιστεύεται, πιστεύει ότι ο Α εξηγεί τα πάντα στον Β και ότι ο Β τα έχει κατανοήσει όλα και τα έχει μεταφέρει σωστά. 

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 17 Νοεμβρίου 1920


16 Νοεμβρίου

Πολυαγαπημένε Μαξ, δεν ξέρω αν έχεις ήδη την χθεσινή μου επιστολή, λοιπόν για κάθε περίπτωση: Η περιγραφή του κυρίως θέματος σ' εκείνη είναι σήμερα ήδη εσφαλμένη και τα πάντα διορθώθηκαν ασύλληπτα.


Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 16 Νοεμβρίου 1912



15 Νοεμβρίου

Όλα τα απογεύματα είμαι τώρα στους δρόμους και λούζομαι στο εβραϊκό μίσος. «Ψωριάρικη ράτσα» άκουσα τώρα μια φορά να λένε τους Εβραίους. Δεν είναι αυτονόητο να φεύγει ο άλλος από εκεί, όπου τον μισούνε τόσο πολύ (ο σιωνισμός ή το εθνικό αίσθημα δεν είναι καθόλου απαραίτητα γι' αυτό); Ο ηρωισμός που έγκειται ωστόσο στο να παραμένει είναι εκείνος των κατσαρίδων, που ούτε από το μπάνιο δεν εξολοθρεύονται.
Πριν λίγο κοίταξα απ' το παράθυρο: έφιππη αστυνομία, χωροφυλακή έτοιμη για επίθεση με ξιφολόγχες, πλήθος που φωνάζει και διασκορπίζεται κι εδώ επάνω στο παράθυρο η αποκρουστική ντροπή, να ζεις διαρκώς υπό προστασία.


Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 15 Νοεμβρίου 1920




*Ημέρες αντισημιτικών εκτρόπων στην Πράγα κυρίως κατά γερμανόφωνων Εβραίων. 
Ο χαρακτηρισμός «Ψωριάρικη ράτσα» είναι στα Τσεχικά στο κείμενο,  «Prašivá plemeno».

**Για τις κατσαρίδες που αναφέρει εδώ ο Φραντς Κάφκα χρησιμοποιεί την λέξη «Schaben», η οποία ουδεμία σχέση έχει με την λέξη «Ungeziefer» που χρησιμοποιεί στην «Μεταμόρφωση».


14 Νοεμβρίου

Αξιότιμε κύριε Βαλέντα,
την Δευτέρα αναλαμβάνω υπηρεσία, και πιστεύω ότι θα έρθω. Εάν ωστόσο συνεχίσει να είναι τόσο ωραίος ο καιρός όπως σήμερα και εχθές και εάν μου έρθει η διάθεση να μείνω εδώ 3 ημέρες ακόμη, έχετε, αγαπητέ κύριε Βαλέντα, την καλοσύνη να με συγχωρήσετε, θα αναλάβω υπηρεσία από την Πέμπτη.

Με εγκάρδιες ευχαριστίες και χαιρετισμούς
Δικός σας Δρ. Κάφκα

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Γίντριχ Βαλέντα, Τμηματάρχη στο Ίδρυμα Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων , 14 Νοεμβρίου 1919


13 Νοεμβρίου

Τα πάω όταν είμαι μόνος μου με τον εαυτό μου υποφερτά, όταν είμαι με τους άλλους είμαι πολύ θλιμμένος. Αλλά θα τα δεις όλα. Έλα λοιπόν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Όττλα Κάφκα, 13 Νοεμβρίου 1919

12 Νοεμβρίου

Εσύ είσαι η άσκηση. Κανένας μαθητής απ' άκρη σ' άκρη. 

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 12 Νοεμβρίου 1917


11 Νοεμβρίου

Τα πακέτα 7 και 8 έφθασαν και φυλάσσονται στο κελάρι για τα ιδιαιτέρως εκλεκτά πράγματα, δηλ. μεταξύ των παραθύρων. Μέχρι τώρα δεν έχει χαθεί τίποτε, αυτό δίνει και λίγες ελπίδες για επιστολές με χρήματα. Προς στιγμήν δεν υπάρχει ανάγκη, έχω δανειστεί λίγα χρήματα από έναν γνωστό, αλλά καλό θα ήταν βέβαια ν' αρχίσετε να στέλνετε. 



Φραντς Κάφκα, επιστολή στους γονείς του 11 Νοεμβρίου 1923



10 Νοεμβρίου

Το αποφασιστικό δεν το έχω γράψει μέχρι τώρα, ρέω ακόμη σε δύο βραχίονες. Η δουλειά που περιμένει είναι τεράστια. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 10 Νοεμβρίου 1917


9 Νοεμβρίου

Ξεχάστε γρήγορα το φάντασμα, που είμαι εγώ, και ζήστε εσείς χαρούμενα και ήρεμα όπως παλιά.

Φραντς Κάφκα, ανεπίδοτη επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 9 Νοεμβρίου 1912


8 Νοεμβρίου

Όταν ο δόκτωρ κατά την ανάγνωση του συμβολαίου έφθασε σε ένα χωρίο, το οποίο αφορούσε την πιθανή μέλλουσα σύζυγό μου και τα πιθανά παιδιά μου, παρατήρησα απέναντί μου ένα τραπέζι με δυο μεγάλες και μία μικρότερη καρέκλα γύρω του. Με τη σκέψη ότι εγώ ουδέποτε θα είμαι σε θέση να καταλάβω εκείνες ή 3 οποιεσδήποτε άλλες καρέκλες με το άτομό μου, τη γυναίκα μου και το παιδί μου, μ’ έπιασε μια λαχτάρα για ’κείνη την ευτυχία, ευθύς εξ αρχής τόσο απεγνωσμένη, που από ’κείνη την ερεθισμένη ενεργητικότητα έθεσα στον δόκτορα τη μία και μοναδική ερώτηση που μου είχε μείνει κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ανάγνωσης, η οποία αποκάλυψε αμέσως ότι είχα παρανοήσει πλήρως ένα κάπως μεγάλο μέρος του συμβολαίου που μου είχε μόλις διαβάσει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 8 Νοεμβρίου 1911

7 Νοεμβρίου

Αυτό είναι το θέμα, όταν τον σκίζει τον άλλον ένα ξίφος στην ψυχή: να έχει βλέμμα ήρεμο, να μη χάνει αίμα, το ψύχος του ξίφους να το υποδέχεται με το ψύχος της πέτρας. Από τη λαβωματιά, μετά τη λαβωματιά να γίνεται άτρωτος.

Φραντς Κάφκα, Το τρίτο μπλε τετράδιο, 7 Νοεμβρίου 1917


6 Νοεμβρίου

Από πού κι ως πού η ξαφνική αισιοδοξία; Να έμενε έστω! Να μπορούσα να μπαίνω και να βγαίνω έτσι απ' όλες τις πόρτες ως ένας κάπως ευθυτενής άνθρωπος. Μόνο που δεν ξέρω αν το θέλω αυτό.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 6 Νοεμβρίου 1913


4 Νοεμβρίου

Τελευταία η αναχώρηση των Εβραίων στον κρατικό σταθμό. Οι 2 άνδρες που κουβαλούσαν ένα σακί. Ο πατέρας που φορτώνει τα υπάρχοντά του στα πολλά παιδιά του μέχρι και στο πιο μικρό, για ν' ανέβει πιο γρήγορα στην αποβάθρα. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 4 Νοεμβρίου 1915


3 Νοεμβρίου

Η τέταρτη ημέρα από τον Αύγουστο που δεν έγραψα τίποτα εντελώς. Οι επιστολές φταίνε. Θα προσπαθήσω να μη γράφω καθόλου ή να γράφω μόνο πολύ σύντομες επιστολές. 

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 3 Νοεμβρίου 1914


2 Νοεμβρίου

Σήμερα το πρωί για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό πάλι η χαρά της φαντασίωσης ενός μαχαιριού που στρίβεται στην καρδιά μου.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 2 Νοεμβρίου 1911


1 Νοεμβρίου

Αγαπητή δεσποσύνη Φελίτσε!
Μπορείτε τουλάχιστον γι' αυτή την φορά να μην μου κρατήσετε κακία γι' αυτή την προσφώνηση, γιατί αν εγώ, όπως το έχετε ήδη ζητήσει μερικές φορές, πρέπει να γράψω για τον τρόπο της ζωής μου, πρέπει όντως πιθανότατα να γράψω μερικά ακανθώδη πράγματα για μένα, που έναντι μίας «αξιότιμης δεσποσύνης» δεν θα τα ξεστόμιζα καν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 1 Νοεμβρίου 1912