30 Σεπτεμβρίου

Αναφέρεις στην ευχετήρια επιστολή την πιθανότητα ενός ταξιδιού στην Πράγα. Το λες σοβαρά και βλέπεις όντως την πιθανότητα αυτή; Πάντως εγώ πρέπει και εδώ να ομολογήσω πάλι, μην με παρεξηγήσεις, καλύτερα να σε είχα, ας πούμε στο Μπόντενμπαχ, παρά εδώ, αλλά, κι αυτό είναι σωστό, καλύτερα εδώ παρά πουθενά. Πώς το εννοούσες;

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 30 Σεπτεμβρίου 1916


29 Σεπτεμβρίου

Πολυαγαπημένε μου Μαξ, μα πού είσαι; Ήθελα να σε περιμένω κοιμώμενος στον καναπέ, αλλά ούτε ο ύπνος με πήρε, ούτε εσύ ήρθες. Τώρα πρέπει να πάω στο σπίτι πια, αλλά αύριο το πρωί θέλω επιτέλους να σε δω. Θα είμαι μέχρι τις 12 στο γραφείο και δεν θέλω να πω ότι πρέπει να με επισκεφτείς ή να με πάρεις από εκεί, αλλά τουλάχιστον τότε θα σε έβλεπα πιο νωρίς κι ίσως μπορείς να κανονίσεις έτσι τους δρόμους σου. Εν πάση περιπτώσει όμως θα έρθω εγώ σε σένα μετά τις 12. Αν μπορούσες να είσαι σπίτι σου - θα σε έβγαζα τότε περίπατο στον ήλιο μας. - Η δεσποσύνη Μπάουερ σου στέλνει τους χαιρετισμούς της κι εγώ ευχαρίστως της δανείζω το δικό μου στόμα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 29 Σεπτεμβρίου 1912


28 Σεπετμβρίου

Σήμερα ήμουν στην Μαλτσεζίνε, όπου είχε εκείνη την περιπέτεια ο Γκαίτε, την οποία θα ήξερες, αν είχες διαβάσει το «Ταξίδι στην Ιταλία», κάτι που πρέπει να κάνεις σύντομα.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στην Όττλα Κάφκα, 28 Σεπτεμβρίου 1913


27 Σεπτεμβρίου

Αγαπητέ Μαξ, ευχαριστώ για την επιστολή και την προσοχή. Τα Εβραϊκά σου δεν είναι άσχημα, στην αρχή υπάρχουνε κάποια λάθη˙ όταν όμως ξεκινάει μετά το πράγμα, γίνονται άψογα. Εγώ δεν μελετώ καθόλου, προσπαθώ μόνο να διατηρήσω ό,τι κατέχω, δεν ήθελα και κάτι διαφορετικό, την ημέρα όλη είμαι στον κήπο. Την παρατήρησή σου για το μυθιστόρημα την αντέγραψα για τον Δρα Β., για να του δώσω λίγη (όχι εντελώς καθαρή) χαρά. Την κρίση σου την εκτιμά πολύ.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 27 Σεπτεμβρίου 1918


26 Σεπτεμβρίου

Γιατί να αναλάβεις εσύ να γράψεις την ετήσια έκθεση, μία εργασία, την οποία σίγουρα θα μπορούσε να κάνει κάποιος άλλος και η οποία αποτελεί μία εξαιρετικά άσκοπη επιπρόσθετη επιβάρυνση για σένα, έστω και αν η έκθεση είναι μόνο μία σελίδα; (Σε αυτή την τελευταία ερώτηση υπάρχει και ιδιοτέλεια, γιατί εκείνη η σελίδα θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί καλύτερα για μένα.)

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 26 Σεπτεμβρίου 1916


25 Σεπτεμβρίου

Με τη βία συγκρατήθηκα να μη γράψω. Στριφογύριζα στο κρεβάτι. Το αίμα ν’ ανεβαίνει στο κεφάλι και άχρηστα να περνάει. Τι βλαβερά! – Εχθές στου Μπάουμ διάβασα, στους Μπάουμ, τις αδελφές μου, την Μάρτα, την κυρία Δρος Μπλοχ με τους 2 γιους της (έναν αριστούχο εθελοντή). Κατά το τέλος πέρασε το χέρι μου ακυβέρνητο κι ειλικρινές απ’ το πρόσωπό μου. Το αναμφίβολο της ιστορίας επιβεβαιώθηκε.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 25 Σεπτεμβρίου 1912


24 Σεπτεμβρίου

Τώρα μένω, τουλάχιστον όσο έχει ήλιο, σε μια ελεεινή ξύλινη παράγκα στην λίμνη με έναν μακρύ ξύλινο βατήρα που βγαίνει στην λίμνη, τον οποίο όμως μέχρι τώρα έχω χρησιμοποιήσει μόνο για να ξαπλώνω. Η όλη εγκατάσταση έχει τα καλά της κι εγώ κυλιέμαι εκεί, αφού είμαι εντελώς μόνος μου, αργά αργά και αδιάντροπα. Εγκάρδιους χαιρετισμούς σε όλους.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Όσκαρ Μπάουμ, 24 Σεπτεμβρίου 1913


23 Σεπτεμβρίου

Μόνο έτσι μπορεί να γράφει κανείς, μόνο με τέτοια συνοχή, με τέτοιο ολοκληρωτικό άνοιγμα του σώματος και της ψυχής.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 23 Σεπτεμβρίου 1912


22 Σεπτεμβρίου

Ήταν ένα πρωί Κυριακής την ωραιότατη άνοιξη. Ο Γκέοργκ Μπέντεμανν, ένας νεαρός έμπορος, καθότανε στο ιδιαίτερο δωμάτιό του στον πρώτον όροφο κάποιου απ' τα χαμηλά, λυόμενα σπίτια που τραβούσανε κατά μήκος του ποταμού σε μια μακρά σειρά, διαφέροντας σχεδόν μόνο στο ύψος και το χρώμα. Είχε μόλις τελειώσει μία επιστολή σ' έναν φίλο της νιότης του που βρισκότανε στο εξωτερικό, την έκλεισε με παιγνιώδη αργοπορία κι ύστερα έβλεπε, με τον αγκώνα στηριγμένο στο γραφείο, απ' το παράθυρο τον ποταμό, τη γέφυρα και τα υψώματα στην άλλη όχθη με το λιγοστό της πράσινο.

Φραντς Κάφκα, Η Κρίση, 22 Σεπτεμβρίου 1912


21 Σεπτεμβρίου

Σε λεπτομέρειες έχει άδικο, άδικο στην υπεράσπιση του υποτιθέμενου ή και πραγματικού δίκιου της, εν συνόλω όμως είναι μια αθώα που έχει καταδικαστεί σε βασανιστήρια˙ εγώ έχω κάνει το άδικο, εξ αιτίας του οποίου βασανίζεται εκείνη και χειρίζομαι επιπλέον το όργανο των βασανιστηρίων.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 21 Σεπτεμβρίου 1917


20 Σεπτεμβρίου

Για την ελαφρώς πιθανή περίπτωση που δεν θα μπορούσατε πλέον να με θυμηθείτε και στο ελάχιστο, να σας συστηθώ άλλη μια φορά: Ονομάζομαι Φραντς Κάφκα και είμαι ο άνθρωπος, ο οποίος σας χαιρέτησε για πρώτη φορά το βράδυ στην οικία του Διευθυντή Μπροντ στην Πράγα, ύστερα σας έδινε πάνω απ' το τραπέζι την μία μετά την άλλη φωτογραφίες από ένα ταξίδι στην Θάλεια και ο οποίος τελικά μ' αυτό το χέρι, με το οποίο τώρα χτυπά τα πλήκτρα, κράτησε το δικό σας χέρι, με το οποίο επιβεβαιώσατε την υπόσχεση ότι του χρόνου θέλετε να κάνετε μαζί του ένα ταξίδι στην Παλαιστίνη.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 20 Σεπτεμβρίου 1912


19 Σεπτεμβρίου

Στην ειρήνη δεν πας μπροστά, στον πόλεμο αιμορραγείς και πεθαίνεις.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 19 Σεπτεμβρίου 1917


18 Σεπτεμβρίου

κάθομαι κάτω απ' τη στέγη της βεράντας, μπροστά μου πάει ν' αρχίσει να βρέχει, τα πόδια μου τα προφυλάσσω, έχοντάς τα μακριά απ' το κρύο πλίνθινο πάτωμα σ' έναν πήχη του τραπεζιού και μόνο τα χέρια μου τα έχω εκτεθειμένα, ενώ γράφω. Και γράφω ότι είμαι πολύ ευτυχισμένος και ότι θα χαιρόμουν, αν ήσουν εδώ, γιατί στα δάση υπάρχουνε πράγματα, τα οποία θα μπορούσε κανείς για χρόνια να σκέφτεται ξαπλωμένος μες στα βρύα.


Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 18 Σεπτεμβρίου 1908


17 Σεπτεμβρίου

Φυσικά, αν ένιωθα μέσα μου την πίεση να γράψω, όπως για ένα κάπως μεγάλο διάστημα μια φορά για πολύ καιρό, όπως για μια στιγμή στην Στρέζα, όπου ένιωθα ολόκληρος σαν μια γροθιά, που στο εσωτερικό της τα νύχια μπήγονται μες στην σάρκα - αλλιώς δεν μπορώ να το πω -, τότε βέβαια δεν θα υφίστατο κανένα από εκείνα τα εμπόδια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 17 Σεπτεμβρίου 1911


16 Σεπτεμβρίου

Θέλαμε μέχρι να γυρίσω, να συναντηθούμε κάπου, μήπως και άθλιοι, όπως είμαστε κι οι δυο, πάρουμε δύναμη ο ένας απ' τον άλλον.



Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 16 Σεπτεμβρίου 1913


15 Σεπτεμβρίου

Προσφάτως έλαβα μία πρόσκληση για μία ανάγνωση στο Μόναχο στο πλαίσιο ενός κύκλου «Βραδιές νέας λογοτεχνίας». Δεν θα ήταν άσχημα, μ' αρέσει να διαβάζω και ίσως θα μπορούσες να έρθεις (στις 6 ή 11 Οκτωβρίου) κι εσύ. Αλλά οι δυσκολίες με το διαβατήριο, οι οποίες ίσως για έναν τέτοιο σκοπό δεν είναι ανυπέρβλητες, είναι παρ' όλ' αυτά πολύ μεγάλες για την δική μου την ενέργεια και τον χρόνο. Θα πρέπει επομένως μάλλον να αρνηθώ. Πολύ κρίμα. Θα διάβαζα Βόλφενστάιν μια βραδιά.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στην Φελίτσε Μπάουερ, 15 Σεπτεμβρίου 1916


14 Σεπτεμβρίου

Το τηλεγράφημα το διάβασα δύο φορές μόνο, μία φορά φευγαλέα όταν το έλαβα κι ύστερα ημέρες μετά όταν το έσκισα.
Είναι δύσκολο να περιγράψω πώς ήταν εκείνη η πρώτη ανάγνωση, μαζεύτηκαν τόσα πολλά. Το πλέον ξεκάθαρο ήταν ότι με χτύπησες˙ άρχισε πιστεύω με το «αμέσως», αυτό ήταν το χτύπημα.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 14 Σεπτεμβρίου 1920


13 Σεπτεμβρίου

Παραμονή των γενεθλίων του πατέρα, νέο ημερολόγιο. Δεν είναι τόσο απαραίτητο όπως άλλοτε, να ανησυχώ δεν πρέπει, αρκετά ανησυχώ, αλλά για ποιο σκοπό, πότε θα έρθει, πώς μπορεί μία καρδιά, μία όχι εντελώς υγιής καρδιά να αντέχει τόσο πολλή δυσαρέσκεια και τόσο πολλή λαχτάρα αδιάκοπα να την σέρνει.

Φραντς Κάφκα, Ημερολόγιο, 13 Σεπτεμβρίου 1915



12 Σεπτεμβρίου

Έχει πάει αργά, και κεφάλι και αίμα δεν θέλουν εδώ και δύο ημέρες πάλι καθόλου να ησυχάσουν.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 12 Σεπτεμβρίου 1916


11 Σεπτεμβρίου

Και παρ' όλ' αυτά ο φόβος γι' αυτό που τόσο αγαπώ.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Μαξ Μπροντ, 11 Σεπτεμβρίου 1922


10 Σεπτεμβρίου

Λίγη διασκέδαση, περισσότερες υποχρεώσεις, ακόμα περισσότερη ανία, ακόμα περισσότερη αϋπνία, ακόμα περισσότεροι πονοκέφαλοι - έτσι ζω και τώρα αυτή τη στιγμή έχω δέκα λεπτά χρόνο να κοιτάξω ήρεμος την βροχή που πέφτει στην αυλή του ξενοδοχείου.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Φέλιξ Βελτς, 10 Σεπτεμβρίου 1913


9 Σεπτεμβρίου

Η αιτία της σιωπής μου ήταν όμως η εξής: 2 ημέρες μετά την τελευταία μου επιστολή, δηλαδή ακριβώς πριν από 4 εβδομάδες, είχα μες στην νύχτα, στις 5 η ώρα περίπου, μία αιμόπτυση από τους πνεύμονες. Αρκετά δυνατή, 10 λεπτά ή περισσότερο κράτησε το ανάβρυσμα απ' τον λάρυγγα, νόμιζα ότι δεν θα σταματούσε πια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 9 Σεπτεμβρίου 1917


8 Σεπτεμβρίου

Πόσο αποθύμησα εχθές την σιγή, την πλήρη, αδιαπέραστη σιγή. Πιστεύεις ότι θα την έχω ποτέ, όσο έχω αυτιά ν' ακούω κι ένα κεφάλι, που εκπληρώνει με αφθονία τον απαραίτητο θόρυβο της ζωής. Εγώ πιστεύω ότι η σιγή μού ξεγλιστράει, σαν το νερό από το ξεβρασμένο ψάρι στον γιαλό.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 8 Σεπτεμβρίου 1916


7 Σεπτεμβρίου

Πολυαγαπημένη Όττλα, δούλεψε, σε παρακαλώ, επιμελώς στο μαγαζί, για να μπορέσω εγώ να περάσω καλά χωρίς έγνοιες και δώσε τους χαιρετισμούς μου στους αγαπητούς γονείς μας

Δικός σου Φραντς


Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στην Όττλα Κάφκα, 7 Σεπτεμβρίου 1909


6 Σεπτεμβρίου

Κι ύστερα φέτος το καλοκαίρι δεν έλαβα ούτε μία καρτούλα από σένα, κι ύστερα και πέρυσι δεν είπα λέξη μαζί σου, που να άξιζε τον κόπο. Είναι λοιπόν πιθανόν να στέλνω την επιστολή σε έναν ξένο, ο οποίος θα θυμώσει από την ενόχληση, ή σε έναν πεθαμένο, ο οποίος δεν θα μπορεί να την διαβάσει, ή σε έναν έξυπνο, ο οποίος θ' αρχίσει να γελάει μ' αυτήν.
Αλλά εγώ πρέπει να την γράψω την επιστολή, γι' αυτό δεν περιμένω να δω πρώτα ότι δεν πρέπει να την γράψω την επιστολή.
Διότι εγώ θέλω κάτι από σένα, και δεν το θέλω λόγω φιλίας ή λόγω εμπιστοσύνης, όπως θα μπορούσε ίσως να σκεφτεί κανείς, όχι, μόνο από ιδιοτέλεια, μόνο από ιδιοτέλεια.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον Όσκαρ Πόλλακ, 6 Σεπτεμβρίου 1909


5 Σεπτεμβρίου

Σήμερα ήρθαν επιστολές της Φ., ήρεμη, φιλική, χωρίς κανένα παρατράγουδο, έτσι ακριβώς όπως την βλέπω στα υψηλότερα όνειρά μου. Δύσκολο είναι τώρα να της γράψω.

Φραντς Κάφκα, κάρτα στον Μαξ Μπροντ, 5 Σεπτεμβρίου 1917


4 Σεπτεμβρίου

Διότι η εδώ και χρόνια ξεγελασμένη με πονοκεφάλους και αϋπνία αρρώστια ξαφνικά ξέσπασε. Είναι σχεδόν μία ανακούφιση.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στον εκδότη Κουρτ Βολφφ, 4 Σεπτεμβρίου 1917


3 Σεπτεμβρίου

Οι οικονομίες σου είναι για μένα μία ολοκληρωτική και σχεδόν (μη μου κακιώσεις!) ακατανόητη έκπληξη.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Φελίτσε Μπάουερ, 3 Σεπτεμβρίου 1916


2 Σεπτεμβρίου

Τα δωμάτια των ξενοδοχείων μού αρέσουν, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου νιώθω αμέσως σαν στο σπίτι μου, στην πραγματικότητα πιο πολύ απ' ό,τι στο σπίτι μου.

Φραντς Κάφκα, καρτ ποστάλ στον Μαξ Μπροντ, 2 Σεπτεμβρίου 1908


1 Σεπτεμβρίου

Σε παρακαλώ γράψε μου γι' αυτό, ξεχνάς τώρα συχνά ν' απαντάς στις ερωτήσεις μου.

Φραντς Κάφκα, επιστολή στην Μίλενα Γέσενσκα, 1 Σεπτεμβρίου 1920